kl kz



>
Шығыс Қазақстан Интернетте
Мәдениеті мен өнері
Туристерге
Тарих беттерінен
Маңызды оқиғалар
«Туған өлкем – тұнған тарих» дәрістер циклы
ШҚО ауылдарының тарихы
Өскемен жайлы не білесіз?
Өскемен қаласының тарихы
Өскемен қаласындағы көшелер тарихы
Ескерткіштер
Аудан паспорттары
Шығыс Қазақстан облысы
Шемонаиха ауданы
Өскемен қаласы
Риддер қаласы
Алтай ауданы
Глубокое ауданы
Зайсан ауданы
Катонқарағай ауданы
Күршім ауданы
Марқакөл ауданы
Самар ауданы
Тарбағатай ауданы
Үлкен Нарын ауданы
Ұлан ауданы
Семей қаласы
Курчатов қаласы
Аягөз ауданы
Абай ауданы
Бесқарағай ауданы
Бородулиха ауданы
Жарма ауданы
Көкпекті ауданы
Үржар ауданы
Уланский район
Урджарский район
Шемонаихинский район
Алтын Алтай фольклоры
Алтай аңыздары
Шығыс Қазақстанның музыкалық мұрасы
Шығыс Қазақстанның әдеби мұрасы
Өлке табиғаты
Табиғи қорықтар
Табиғи ресурстар
Шығыс Қазақстанның 25 ғажайып орны
Шығыстың шипажайлары
Барлық-Арасан шипажайы
«Баян» шипажайы
Рахман қайнары
Уба шипажайы
Киелі орындар
Абылайкит
Берел қорымы
Қоңыр әулие үңгірі
Шілікті алқабы
Ашутас
«Алаш арыстары» үйі (Семей қ.)
Семей полигоны құрбандарына арналған «Өлімнен де күшті» монументі (Семей қ.)
Ф.М. Достоевскийдің әдеби-мемориалды үйі (Семей қ.)
«Абай-Шәкәрім» мемориалдық кешені
Қозы Көрпеш пен Баян сұлу мазары
Мұзтау
Шығыс Қазақстан соғыс жылдарында
Соғыс балалары
Кеңес Одағының батырлары
Ардагерлер еске алады
Соғысқа қатысушылар
Партизандар қозғалысы
Тылдағы аналар
Тылдағы ерен еңбек
30 - Гвардиялық дивизия
Брест қамалын қорғауға қатысқан шығысқазақстандықтар
Еңбек армиясы
Өлкетану альманағы
Өлкетану альманағы 2024
Өлкетану альманағы 2023
Өлкетану альманағы 2022
Өлкетану альманағы 2021
Өлкетану альманағы 2020
Өлкетану альманағы 2019
Өлкетану альманағы 2018
Өлкетану альманағы 2017
Өлкетану альманағы 2016
Өлкетану журналы 2014
Өлкетану альманағы 2015
Өлкетану альманағы 2013
Әріптестеріміздің шығармашылығы
Геология
Өлке зерттеушілері
Тарих. Этнография. Мәдениет
Қаламгерлер жайында
Білім беру
Ономастика
Дін
ҰОС жылдарында (1941-1945) ЕҢБЕК АРМИЯСЫ қатарында болған шығысқазақстандықтар
Бейнетоптама
Шығыс Қазақстан әдебиеті
Шығыс Қазақстанның әдеби және есте қаларлық орындары
Фэнзин фантастикалық журналы
Виртуалды көрмелер
Қ. Мұхамедханов: библиографиялық көрсеткіш
Экран дикторы

linka

MaukenulyНұрлан Берғазиевтің – Нұрлан Мәукенұлы екенін әбден кейін білдім. Мерзімді басылым беттерінен жақсы өлеңдерді іздеп жүріп оқитын әдетім бар, кездестіре қалсам кәдімгі өзім жазғандай қуанып, айрықша сезімге бөленіп, рахаттанып қалатынмын. Әлі де солай. Сөз арасында айта кетейін, кезінде баспасөз беттерінде көзіме түсіп, ерекше қуантқан Зәкіржан Кәлкенбаевты, Мұқтархан Қалиұлын, Жамау Бұқарбаевты, Сабыр Досымбековтың жырларын ұшырастыра алмай жүрмін. Іздеп жүремін.

Дәл осындай өзіне деген айрықша сезімге бөлеген ақынның бірі Нұрлан Берғазиев болды. Ұмытпасам, осы ақын жөнінде Есенғали Раушанов болар, жылы пікір білдірген өлеңдер топтамасы әлдебір басылым беттерінде жарық көрді. Рахаттана оқыдым. Кәдімгі сонау өткен ғасырлардағы бабаларымыздың үніндей болып естілген еді. Ес білгелі «қазақтың қара өленінде бақ сынап жүрген» мені Нұрлан ақынның бұл өлеңдері өзгеге ұқсамайтын, бағзы жырау бабаларымыздың өршіл жырларымен үндестігі қатты таңғалдырды. Несін жасырайын, кітапханамдағы «Бес ғасыр жырлайдының» барлық томдарын ақтарып шықтым. Бұл «бөтен» нәрсе іздегенімнен емес, Нұрлан ақын қандай, қалай өзінің бағыт-бағдарын тауып алды екен деген кызығушылык еді. Ол өз сүрлеуін, ешкім қайталай алмайтын жолын тауып кетіпті. Тапқан емес өзінің Алла берген сәулелі сезімдерін кәдімгі жырауларша ақ қағаздың бетіне аямай-ақ төгіпті. Ұлы бабаларымыздың (оларды зар заман акындары деп жүр. Мен олай ойламаймын. Сол заманның шынайы келбетін өрнектеген ғажайып суреткерлер деп білемін) заңды жалғасындай сезілді. Өзіміз өмір сүріп жаткан заманның ешкім көре алмай жатқан құпияларын көркем тілмен, айшықты суреттермен ақтарып салыпты. Осы сырттай танысудан бастап Нұрлан ақынның өлеңдерін іздеп жүріп оқитын болдым. Алайда Нұрлан Берғазиевті көп ұзамай жоғалтып алдым. Есесіне Берғазиевпен үндес Нұрлан Мәукенұлы деген мықты ақынның жырларымен жиірек жүздесетін болдым.

Құдайшылығымды айтайын, Нұрлан Берғазиевті Нұрлан Мәукенұлы деп ойлаған жоқпын. Сол ақын қайда кетті екен деп іштей алаңдайтынмын.

Арада біраз жылдардан соң Нұрлан ақынмен жүздесудің сәті түсті. Небәрі екі-ақ рет кездестік. Бірінші рет ол бас редактордың орынбасары болып кызмет істейтін «Ана тілі» газетіне жаңа өлендерімді ұсынғанда, ал екінші рет сол газетте «Тентек өлең» айдарымен жарық көрген «Бір кеңсе туралы ой» атты өлеңім жарық көргенде кездескен едім. Алғаш танысқанда ол мені сырттай білетіндігін айтып, қолжазбамды алып қалған еді. Екінші жолыққанымда өлеңдерімді дайындап, бас редактордың қарауына жібергендігін айтып қуантқан еді. Бұл сонау өткен XX ғасырдың 90-шы жылдарының аяғына таман болатын.

«Жазмыштан - озмыш» жоқ деген. Содан кейін арада біраз жылдардан соң Нұрлан бауырымыз ер жасы деп жүрген 50-ге де келместен өмірден өте шықты. Оның осынау шағын екі кездесудегі нұрлы бейнесі, ақ-адал көңілі есімде қалып қойды.

Менде оның 1995 жылы «Жалын» баспасынан жарық көрген «Бойтұмар» атты шағын өлеңдер жинағының бірнеше данасы бар. Қалай екені, осы жыр жинағы кездесе қалса алмай кетпеймін. Қолым қалт еткенде шағын жыр жинағын қайтара-қайтара оқып тұрамын. Бір керемет сезімге бөленемін. Ұлы Абайдың «Өлді деуге бола ма айтыңдаршы Өлмейтұғын артында сөз қалдырған» дегендейін, Нұрлан Мәукенұлының өлмейтін сөзі, ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса беретін өршіл жырлары бар.

Алтайдың хас қыраны

(Нұрлан Мәукенұлының рухына)

Ой тастады жыр арна деп дос-Ғалым,

Алатаудың бұлт аунады басынан.

Өр Алтайдың мұң түнеді тасына,

Жүректегі жас қосылды жасыма.

 

Ғұмыр-ай деп, ғұмыр-ай деп қас қағым.

Шерге толды қу көңіл де шерленген,

Жүрегімнің у жиналды басына.

Табансыздау пенде толды қасыма,

Ғұмыр кешем амалсыздан ашына -

Хан-Тәңірдің ұланы едім өр кеуде.

 

Өр Алтайдың хас қыраны сен едің,

Түнергенде қаһарынан жұрт ығар.

Қуанғанда Алтай, Атырау құлпырар,

Алатаудың көктей өтіп бұлтын әр,

Қиыр шеттен қол бұлғайтын Өлеңің.

 

Туу алыстан өр үніңе табынғам,

Қарт жыраудай қалай-қалай толғадың.

Өз үніңді ұлылыққа жалғадың,

Қиялыма қанат байлап арманың.

Көрмей-білмей мен болармын сағынған.

 

Мұнар, мұнар, мұнар тау деп,

                           мұнар жұрт,

Заманыңмен сырластың-ау Бұқардай.

Ғұмыр кештің төмендемей, жұқармай,

Төрелердің тепкісіне мұқалмай,

Өн-бойыңа өнеріңді тұмар ғып.

 

Кездеспедік, көп пе еді сыр айтылар,

Өзі де өлген сөзі де жоқ, жан қанша ?!

Жазғыштарды, қайтем оны бар болса,

Жүрек тоқтап, жанар сөніп қалғанша.

Нағыз досым жыр кітабың - «Бойтұмар»

 

Ой тастады бауыр, досым Ғал-ақын,

Мұңайғандай, қуарғандай сәл өңі.

Жанарында сағыныштың әлемі,

«Мәңгілікке жол бастайды Өлеңі», -

Деген еді, айтпағым сол болатын.

Серікжан Қажи, ақын

М.О. Әуезовтың өмірі мен шығармашылығына байланысты викторина біліміңді тексер

Викторина!

pllinkz

А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы

шығыс қазақстан әдеби картасы

Шығыс Қазақстан танымал есімдер

addressbook001

addressbook002

© А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан Облыстық Кітапханасы | Восточно-Казахстанская областная библиотека имени А.С. Пушкина. 1998-2024
Besucherzahler
счетчик посещений