1928 ж. Семей уезі Совет және Бородулиха болыстығының негізінде Белағаш ауданы құрылған. Белағаш ауданының орталығы уақытша Зеньково селосы, кейіннен Белағаш кенті болған.
1932 жылы таратылған Семей ауданының бір бөлігін Белағаш ауданына әкеп қосып, аудан орталығы Семей қаласына ауыстырылды. 1935 жылдың 24 февралі күні жаңа жарлық бойынша аудан орталығы болып Бородулиха селосы бекітілді.
Орталық Атқару Комитет Президиумының Қаулысына сәйкес 1938 жылы 4-ақпанда Шығыс Қазақстан облысы Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстары болып бөлінді, ал 1939 жылы 14-қазанда Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесі Президиумының жарлығы бойынша Шығыс Қазақстан облысынан орталығы Семей қаласы болып, Семей облысы бөлініп шықты. Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскемен қаласы болды.
1939 ж. Шығыс Қазақстан облысының Белағаш ауданы жаңа құрылған Семей облысының құрамына енді
1944 ж. Белағаш ауданы Бородулиха ауданы деп аталды. Әкімшілік орталығы Бородулиха селосы болып белгіленді.
1962 ж. Новошульба ауданымен бірігуіне байланысты Бородулиха ауданы таратылды.
1963 ж. Таратылған Новошульба және Новопокровка аудандарының бір бөліктері негізінде Бородулиха аудандық селосы құрылды.
1997 ж. Семей облысының таратылуына байланысты Бородулиха ауданы Шығыс Қазақстан облысының құрамына кіргізілді.
1997 ж. Семей облысының таратылуына байланысты Бородулиха ауданы Шығыс Қазақстан облысының құрамына кіргізілді.
Аудан аумағы Шығыс Қазақстан облысының солтүстігінде орналасқан. Аумағы 7 мың шаршы шақырым. Әкімшілік орталығы – Бородулиха селосы. Халқы 39,5 мың адам. (2010 жылдың 1-қаңтарына) Ауданда 19 ауылдық округ, 66 елді мекен бар. Аудан экономикасының басты бағыты – ауылшаруашылық өндірісі, тау-кен өнеркәсібі.
Бородулиха ауданы солтүстігінде Ресейдің Алтай аймағымен шектеседі. Көптеген көлдер, қолдан жасалған су қоймалары, өзен аңғарлары, жайылымдықтар мен шабындықтар, Ертіс өңірінің көненің көзіндей қылқанды ормандары аудан көлемінің төрттен бірін алады. Демалуға, саңырауқұлақ, жидек теріп, балық аулауға, аңшылық құруға таптырмайтын жер.
18 ғасырда бай мыс кен орын тапқан А. Демидов Орлов кенішінің негізін қалаған. 1974 жылы осы кеніш негізінде Жезкент тау-кен байыту комбинаты құрылған. Жаңа технологиямен қаруланып, мыс пен мырыштың өнімін еселей беріп отырған комбинат бүгінде аудан мақтанышы, әрі аудан экономикасының басты саласы. Шүлбі ГЭС-ң іске қосылуы – комбинаттың дамуына жаңа серпін берді.
Өнеркәсіп ырғағынан ауыл шаруашылығы да қалысып көрген жоқ. Ауданда 16 ауылшаруашылық кәсіпорны, 423 шаруа қожалығы, 10.2 мың қосалқы шаруашылық жұмыс істейді.
|
Жезкент ТБК |
Камышенка ауылында ҰОС жылдары қаза болған жауынгерлер ескерткіші (2009) |
Қарағай орманы |
Есімі елге елеулі, ғұмыры мәнді, өмірі сәнді азаматтар Белағаш өңірінің мақтаныштары.
Олар Социалистік Еңбек Ерлері В.В.Еременко, В.И.Панасевич, Н.И.Покатаева, М.К.Янушкин, П.В.Первак, әншілер Б.К.Сыбанов, М.Е.Ешекеев, жазушылар С.К.Машаков, С. Тәбәрікұлы, Т. Рымжанов, ғалым М.С.Панин сынды азаматтар.
Ауданнан бірнеше Кеңес Одағының батырлары шыққан.
Танымал адамдар http://www.akimvko.gov.kz/ru/rule1_8.htm
http://www.pushkinlibrary.kz/index.php?lang=kz
Интернет-ресуртар:
Бородулихинский район // Аким ВКО. Структура власти. Исполнительная власть. - http://www.akimvko.gov.kz/ru/rule1_8.htm (27.10.2010).
Бородулиха ауданы әкімінің ресми сайты: - http://www.boroduliha.vko.gov.kz/kz/
Бородулихинский район // Архивная служба ВКО. Краеведение. - http://www.arhiv.vko.gov.kz/region_07.htm (27.10.2010).
Бородулихинский район // Планета приключений: отдых, туризм, активные туры в Восточном Казахстане. - http://www.adventa.kz/?page=borod (27.10.2010).
Бородулихинский район // Департамент статистики ВКО. Регионы. - http://www.shygys.stat.kz/reg/bor.html (27.10.2010).
Мемлекеттік орман табиғи резерваты Семей орманы // Vizit Kazakhstan : ҚР Туризм және Спорт министрлігі индустриясының ресми порталы. Жолкөрсеткіш. Семей. - http://visitkazakhstan.kz/ru/guide/places/view/437 (27.10.2010).
Памятники Бородулихинского района // Официальный сайт Управления культуры. Общая информация об ОУК. Памятники. - http://culturevko.gov.kz (27.10.2010).
Жезкент.kz : неофициальный сайт поселка. - http://www.zhezkent.kz/node/30 (27.10.2010).
Библиография
Атаева М. Қайсар қазақ [Мәтін] : [жерлесіміз, Ржев қырғынының жауынгері Ғ. Есімханов жайлы] / М. Атаева // Аудан тынысы. - 2010. - 7 мамыр.- Б.1.
Әбілқасымұлы С. Қарт сарбаз айтқан ақиқат [Мәтін] : [окоптағы озбырлық жайлы] / С. Әбілқасымұлы // Аудан тынысы. - 2010. - 23 сәуір.- Б.4.
Әділет жолында [Мәтін] : Шығыс Қазақстан облысы соттарының құрылғанына 70 жыл / ред. басқарған Б. Д. Мақұлбеков ; ред. В. П. Алексеева. - Өскемен : Медиа-Альянс, 2009. - 242 б.
Әліәкбар С. Спорт пен соғыс ардагері [Мәтін] / С. Әліәкбар // Аудан тынысы. - 2010. - 26 қаңтар.- Б.2.
Балабайқызы М. Тұңғыш олимпиада жүлдегері [Мәтін] / М. Балабайқызы // Аудан тынысы. - 2009. - 30 қазан. - С. 5.
Бекпайқызы, Биби. Бір шаңырақтың тарихы [Мәтін] : [соғысқа аттанған ағайындылар жайлы] / Б. Бекпайқызы // Аудан тынысы. - 2010. - 7 мамыр.- Б.3.
Бородулиха қазақылана түсуде [Мәтін] : аудан әкімі Талғат Қасымовпен әңгіме / әңгімелеск. Д. Сейсенұлы // Егемен Қазақстан. - 2010. - 22 қазан.- Б.9.
Ел жүрегінде мәңгіге сақталдың [Мәтін] : [соғыс құрбаны, жерлесіміз С. Рахымжанұлы жайлы] // Аудан тынысы. - 2010. - 7 мамыр.- Б.3.
Елубай О. Берекелі де бақуатты Бородулиха [Мәтін] / Елубай О. // Егемен Қазақстан. - 2004. - 3 шілде.- Б.4
Жас ғалым [Мәтін] : [жерлесіміз, филология магистрі, аудармашы А. Н. Аманжол жайлы] // Аудан тынысы. - 2010. - 5 наурыз.- Б.3.
Исхаков Е. Аудан тынысы [Мәтін] : Қонысбай Түсіпжанұлы жайлы бір үзік сыр / Е. Исхаков // Аудан тынысы. - 2010. - 16 сәуір.- Б.3.
Иманғали , Мейрамтай. Ғибраттың шәкірттері Гран-при алып жүр [Мәтін] / М. Иманғали // Дидар. - 2009. - 9 желтоқсан. - С. 7.
Рымжанов, Таупық. Петропавловканың байырғы аты Ақсақал болатын [Мәтін] / Т. Рымжанов // Дидар. - 2009. - 3 қараша. - С. 3.
Садырбаев А. Ахметжан Қозбағаров [Мәтін] / А. Садырбаев // Аудан тынысы. - 2009. - 4 желтоқсан. - С. 3.; 11 желтоқсан. - С. 3.; 18 желтоқсан. - С. 3.; 8 қаңтар. - С. 3.
Сансызбаева А. Әлем таныған ғалым [Мәтін] : [даңқты жерлесіміз физика-математика ғылымдарының докторы Т. Омаров жайлы] / А. Сансызбаева // Аудан тынысы. - 2010. - 30 сәуір.- Б.9.
Төлеуов С. Берекелі Бородулиха [Мәтін] : [Бородулиха ауданының бүгінгі тыныс-тіршілігі, экономикасы, әлеуметтік жағдайы. / Төлеуов С., Сабырбаев Қ. // Түркістан http://www.turkestan.kz. - 2001. - №43.- Б.3
Тютенова Р. Ж. Ұлы Жеңіс сарбаздары [Мәтін] : [бородулихалық соғыс құрбандары жайлы] / Р. Ж. Тютенова // Аудан тынысы. - 2010. - 11 маусым.- Б.3.
Шығыс Қазақстан облысының ономастикалық атауларының көрсеткіш-анықтамалығы [Мәтін]. - Өскемен : Рекламный Дайджест, 2008. - 136 б.
Шығыс Қазақстан облысы археологиялық ескерткіштерінің тізбесі [Мәтін]. - Өскемен : [б. ж.], 2006. - 264 б.
Шығыс Қазақстан облысы археологиялық ескерткіштерінің тізбесі = Cвод археологических памятников Восточно - Казахстанской области [Мәтін]. - Өскемен; б. ж. : [б. и.], 2006. - 254 б.
|
|
|
