Еңбек Армиясының ері – Манасбай Исанов

(1915-1971)

Фашист басқыншыларына ойсырата соққы берген Ұлы Жеңістің 75 жылдық мерейтойы жақындап қалды. А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы игі бастама көтеріп, «Ұлы Отан соғысы жылдары Еңбек Армиясында болған шығысқазақстандықтар (1941-1945)» өмірін зерттеуді қолға алғанын естідім.

Қоғамдық сананы жаңғыртудың нақты бағыттарын айқындап берген Елбасының «Болашаққа бағдар: қоғамдық сананы жаңғырту» атты бағдарламалық мақаласы аясында қолға алынған сауапты істі қуана құптадым. Расында «Еңбек Армиясы» қатарында болып, Ұлы Жеңіске өлшеусіз үлес қосқан осы бір қарапайым адамдардың ерлігі күні бүгін лайықты бағаға ие бола алмады. Бүгінгі ұрпақ «Еңбек Армиясы» деген сөзді білмек түгіл естіген да жоқ. Оның құрамында болғандардың барлығы дерлік бүгінде өмірден өтіп кетті. Олардың адам төзгісіз жағдайда еңбек етіп, ашқұрсақ жүрсе де дыбыстарын шығармай Жеңіс жолында қандай да қиындықтарға төзе білген қайсарлығы, отансүйгіштігі бүгінгі ұрпақ үшін өте қажет.

«Еңбек Армиясы» қатарында жаумен мылтықсыз соғысқан ерлердің бірі менің әкем - Исанов Манасбай, 1915 жылы туған. 1942 жылы Күршім аудандық Әскери комиссариатымен әскер қатарына шақырылып, Ұлы Отан соғысына аттанады. Бірақ соғысқа жіберілмей Челябинск қаласындағы қорғаныс қару-жарақтарын шығаратын ірі металлургиялық зауытқа жұмысқа апарады.

Таңның атысы, күннің батысымен есептеспей еңбек етіп, Ұлы Жеңісті жақындатуға жанқиярлық еңбекпен үлес қосқан жұмысшылар жағдайы өте ауыр болды. Жұмсақ төсек, тойып тамақ ішу деген үш ұйықтаса түстеріне кіргенді қойып, естіп көрмеген. Сыз барақтағы ағаш сәкіде жатып ұйықтап, қандала мен бүргеге таланса да «Бәрі де майдан үшін, бәрі де жеңіс үшін!» деген ұранмен, ертеңгі күнге деген сеніммен адам төзбес жағдайда, күніне 12-14 сағат еңбек еткен. Менің әкем сол зауытта еңбек еткен жалғыз қазақ болған екен.

Соғыс аяқталуға жақындаған кезде пеште қатты жарылыс болып, құлағы естімей, мылқау болып қалады. Біраз ем-дом алып, жазыла қоймаған соң, 1945 жылдың басында елге қайтады.

«Еңбек Армиясы» қатарында болған көптеген біздің жерлестеріміз сияқты менің әкемнің де еңбегі ешқашан не жазылып, не айтылып көрген емес.Тіптен өзін соғыстан қашып кеткен адамдай сезінген күндері де болыпты. Әр жыл сайын тойланатын Ұлы Жеңістің мерекелік шараларының біріне де шақырылмай, еш еленбей, сол соғыстың зардабынан 1971 жылы 56 жасында өмірден өтті. Кезінде мән бермеппіз,ештеңе жазып алғамыз жоқ. Әкем де соғыс жылдарын еске алуды аса ұнатпайтын. «Біздер, еңбек армиясында болғандар, жаумен мылтықсыз шайқастық, сондықтан да өлім–жітім аз болды, сондықтан да қадірсіз болдық... » -деген екен жазушы Оралхан Бөкейдің кейіпкері Ақан. («Бәрі де майдан»)

Елге оралған соң әкем Күршім ауданының Қаратоғай ауылында абыроймен еңбек етті. 1956 жылы Отан қамбасына миллион тонна астық өткізгенге қосқан үлесі үшін «За освоение целинных земель» медалімен, КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының Құрмет грамотасымен марапатталды.  

Күләзия анамызбен шаңырақ көтеріп, бір ұл, бір қыз тәрбиелеп өсірді. Өзім ұзақ жылдар бойы халық ағарту саласында қызмет еттім. Өмірімнің көбі Қаратоғай орта мектебінде өтті. Көптеген шәкірттер тәрбиеледім. Еңбегім елеусіз қалған жоқ, «Оқу ағарту ісінің үздігі» төсбелгісінің иегерімін. Жолдасым Құрманбек екеуміз бес бала тәрбиелеп өсірдік. Бүгінде бірнеше немере, шөберенің ортасында бақытты өмір кешудеміз. Бауырым Бақытбек те үйлі-баранды. Баршагүл келін екеуі балаларының, немерелерінің қызығын көруде.

Қолына күрек пен қайла ұстап еңбек көрігін қыздырған аталарымыздың қажырлы еңбегі, мықты төзімі, қайтпас қайсарлығы бүгінгі ұрпаққа өнеге. Әр ауылда осы менің әкем сияқты еңбек ерлері бар. Солардың атын ұлықтап, құрмет көрсететін уақыт жеткен сияқты.

Әнікей Манасбаева

Өскемен қаласы.