11 сәуір 2017 жылы Өскемен қаласының азаматы Молдамжаров Ерсін Замзаұлы А. С. Пушкин атындағы кітапханаға келіп оқырмандардан елеусіз жүрген сықақшы-карикатурашы Айдарбек Ғазизұлын білесіңдер ме, деген кезде білетін оқырман шамалы болды.

«Қолда барда алтынның қадірі жоқ дегендей»,- карикатурашы Айдарбек Ғазизұлы республикаға танымал адам. Республикаға ғана танымал емес, ол тіпті әлем карикатурашыларының арасынан өз орнын ойып тұрып алған тұлға. Болгарияның әлемге әйгілі Габров қаласындағы әзіл-оспақ және сатира мұражайы қорында таңдаулы үш еңбегі сақтаулы тұр. Сонымен қатар оның суреттері Бакуде жарық көрген әлемнің танымал карикатурашыларының каталогына енген. Білмейтін жерлестеріміз білсін деген мақсатпен өз мақаламды сіздердің назарларыңызға ұсынып отырмын.

Айдарбек Ғазизұлы 1958 жылы Күршім ауданының Теректібұлақ ауылында дүниеге келген. Сурет салуға бала жастан құштар болды. Бесінші сыныптан бастап мектептің апта сайын шығатын «Найза» атты қабырға газетін шығаруға ат салысты. Бір аптаның ішінде жаман мінез-құлқымен көзге түскен тентек оқушыларды сынап-мінеп, сурет салатын.

Мектепті бітіргеннен соң Семейдің педагогикалық институтының көркемсурет, графика факультетіне жолдама берілді. Отбасы жағдайына байланысты осы жылы бара алмады. Келесі жылы барып сыннан өте алмады. Осылай ауылда қалып, кірпіш зауытына жұмысқа орналасты. Зауытта жүргенде сурет салумен айналасты. Кірпіш зауытында көрме ұйымдастырды. «Теректібұлақта бір суретші бала бар екен» деген хабар құлақтан құлаққа тиіп совхоз орталығына де жетті. Көрмеден кейін басшылар совхоз орталығына алып, клубта суретші болып жұмыс істеді. Өскемендегі қорғасын-мырыш комбинатында жеті жыл жұмыс істеді.

1978 жылы Алматыдағы көркемсурет училищесіне оқуға түсті. Облыс орталығында шығатын «Коммунизм туы» газетінде суреттері жарияланып жүрді. Ең алғаш жарияланған суреті «Айлы түн». Карикатура былай қарағанда оңай көрінгенімен, кез келген суретшінің ыңғайына көне қоймайтын жанр. Карикатурашының суреті «сөйлеп» тұруы керек. Әдемі тапқырлық пен нәзік юмор болуы шарт. Өкініштісі, кеңестік заманда біздің елде карикатура өнер ретінде көп өркен жая қоймады. Ғұлама ғалым Шоқан Уәлиханов алғашқы қарлығашы болған қазақ графикалық өнері еркін дамымады. Карикатурашыларды Суретшілер одағына да көп қабылдамайтын. Оқушы кезінен республикалық «Ара» журналының карикатурашысы Николай Казанцевтің суреттерін жинап өсті. Саяси карикатурамен он жылдай айналысты.

Босния Герцогинияда шығатын «Носорог» халықаралық әзіл-сықақ және карикатура журналы ұйымдастырған «Саясат және саясаткер» тақырыбындағы бәйгеде жүлделі ондыққа кірді. Қазір «Егемен Қазақстан» газетінде суретші болып қызмет атқарады. Италияда өткен халықаралық байқауда бiрiншi орынды жеңiп алды.

Ресейлік «Новая Известия» газеті ұйымдастырған «коррупция» тақырыбындағы карикатуралар конкурсында астаналық танымал карикатурашы Айдарбек Ғазизовтың шығармасы үздіктер қатарына еніп, арнайы грамотымен марапатталды.

Қытайда өткен «Алтын панда» халықаралық байқауының бас жүлдесін иеленді. Түркияда байқауға қатысты,. 64 мемлекеттен екі мыңға жуық суретшілердің өнері талқыға түсті. Үздік ондыққа еніп, арнайы сыйлықпен марапатталды. Болгарияның ұлттық мұражайында Айдарбек Ғазизовтың салған суреті түр.

А. С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасының бас библиографы

Уалханова Рақия Нұралықызы