Бекіністің пайда болуы
1710 ж. Сібір губернаторы болып сайланған князь Матвей Петрович Гагарин, І Петрге Жаркент қаласының маңында сол жердің тұрғындар қазып жүрген алтынның бар екендігін мәлімдейді. Бұл хабар патшаны қызықтырып, ол Сібір қойнауына тереңірек үңіліп, мемлекетті нығайта түсуге, Шығысқа сауда жолын ашуға ниет білдірді.
1714 ж. 22 мамырда Жаркент жеріне экспедиция жабдықтау жайлы патша жарлығы шықты. Экспедицияны, Преображенскі полкінің лейб-гвардиясының подполковнигі·· Иван Дмитриевич Бухгольц басқарды. Сібір губернаторы М.П.Гагаринге экспедицияны уақтылы ұйымдастырып, жылжыту мәселесі ұйғарылды. 1715 ж. қазанда И.Д.Бухгольц Ямышев өзенінің бойына бекініс салды. Құрылыс аяқталуға жақындаған шақта, бекініс жоңғар шапқыншылығының шабуылына тап болып, сәуір айына дейін қоршауда болды. Қоршауға алынғандар ашаршылық пен ауруға шалдықты. Губернатор М.П. Гагарин бекініс қорғаушыларына көмек көрсету мақсатында ешқандай тиімді шара қолданбады. 1715-1716 жж. қысында Ямышев бекінісінде 2300 адам көз жұмған.·· 1719 жылы І Петр гвардия майоры Иван Михайлович Лихарев басқарған экспедицияны Жоғарғы Ертіс бойынан алтын кенін іздеп табу үшін жорыққа аттандырды. И.М. Лихаревқа Сібір губернаторы М.П. Гагариннің қиянаты мен полковник Бухгольцтің экспедициясының сәтсіздікке ұшырау себептерін зерттеу тапсырылды.
1720 ж. мамыр айында И.М.Лихарев Ертіс бойымен өрлей Зайсан көліне бет алды. Көлге дейін еш кедергісіз жетіп, ары қарай Қара Ертіске шыққанда жолдарын жоңғар жасақтары бөгеді. қауіп төндірді. 1720 ж. экспедицияға шабуыл жасалып, бірақ сәтті тойтарыс берілді. Үшінші күні жоңғарлармен келісім жасалып, бейбіт өмір орнады.
Күз жақындап қалғандықтан 1720 ж. 12-17 тамызда экспедиция кері оралып, Үлбі өзенінің сағасына тоқтады. И.М.Лихарев Үлбі өзенінің Ертіске құйған жеріне бекініс салуды ұйғарды.· Ол Өскемен деп аталып, Ертістегі шалғай оңтүстік бекініске айналды.
Өскемен XVIII ғасырда.
Өскемен XIX ғасырда.
Өскемен XX веке.
Өскемен· XXI ғасырда.
·«Өскемен қ. тарихы» атты тақырып бойынша дереккөздер
(Толықмәтінді нұсқа)
___________________________________________________________________________
- Коншин Н.Я. По Устькаменогорскому уезду. Путевые заметки. // Памятная книжка по Семипалатинской области на 1900 год. Вып. IV. – Семипалатинск, 1900 – С. 2-5.·
Толығырақ...
__________________________________________________________________________________
- Потанин Г.Н. Семипалатинск и другие города Семипалатинской области. // Потанин Г. Н.. Исследования и материалы [Текст] / Ин-т истории и этнологии им. Ч. Ч. Валиханова М-ва образования и науки РК - Алматы: Дайк-Пресс, 2006. – С. 523-525.
________________________________________________________________________________
- Очерки истории Рудного Алтая - Усть-Каменогорск: Усть-Каменогорский государственный педагогический институт, 1970. – С. 19
Толығырақ...
__________________________________________________________________________________
- Штрихи к портрету города. Усть-Каменогорску 270 лет (1720-1990) – Усть-Каменогорск: ГА ВКО, 1990. – С. 3 -13
- __________________________________________________________________________________
- Сапожников В.В. Пути по русскому Алтаю. Путеводитель. – Томск, 1912 . – С. 139
__________________________________________________________________________________
- Энциклопедический словарь. Т. 69 – С-Петербург: Ф.А. Брокгауз, И.А. Ефрон, 1902 – С. 53-54
Толығырақ...
__________________________________________________________________________________
- Герасимов Б. Поездка в южный Алтай // Записки Семипалатинского отдела Государственного Русского Географического Общества. Вып. XVI. – Семипалатинск, 1927 – С. 125 - 127·
Толығырақ...
_________________________________________________________________________________
- Словцов П.А. Историческое обозрение Сибири. Кн. 1 [Текст] П. А. Словцов. - Санкт-Петербург : Тип. И. Н. Скороходова, 1886. – С. 222 -228
_________________________________________________________________________________
- Бородаев Б.В. Архивные документы 1719–1720 годов о выборе места и основании Усть-Каменогорской крепости //Роль архивных учреждений в истории Казахстана : материалы международной научно-практической конференции, посвященной 70-летию со дня основания Государственного архива Восточно-Казахстанской области - Усть-Каменогорск: Шығыс Ақпарат, 2010. - 259 с.
|
|
|
