Аурухананың төсегінде дөңбекшіп жату қиын-ақ... Дос-жолдастардың онда "аунап-қунап" жатқанын естіп, көңілін сұрай барсаң: бірі кейіп, "білмеймін, бір пәле жабысты" деп жабыға қарсы алады. Жүбатып бағасың, оны-мұны әзіл-анекдот айтып, "ертең-ақ сауығып шығасың, қара да тұр!" дейсің; екіншісі күлімсіреп: "міне, аман-есен ауырып жатырмын" деп калжындайды, ауруханада емес, демалыс үйінде жүргендей жайдары қалып танытады, өткен-кеткеннен бір қызық жәйттерді айтқыштап, сұрағыштап, "аурухана, сырқат" деген сөздерді өзіне жолатқысы келмейді, ондайда сен де оны шашбаулап, ығын сағалап, райын бағып, оны көңілдендіре түсіп, өзің де жеңіл қайтасың.

Менің құрдасым, сырласым Кеңесхан Зәкенов осы соңғы топтағы қазақ еді. Біріміз ауруханаға түсе қалсақ, екіншіміз дереу жетіп, құдды далада жүргендей даурыға қалжындасатынбыз. Көлденең көз ағайындар ештеңені түсінбей, таңырқасып қалатын. Менің көңіл сұрауым: "Әй, додабас, өтірік ауырғанды қашан қоясыңнан" басталса, ол: "Әй, ұзын, жұмыстан қашып жатырсың, ә, әкри?" дей келетін. Мен 1964-жылы Өскеменнің қалалық ауруханасында Құрманғалиұлы Фазыл деген "қасапшының" пышағына ілініп, оң жақ өкпемді беріп құтылдым. Фазылдың хирург атын "өшіріп", "қасапшы" деп отырғаныма оның да менімен түйдей құрдастығы "кінәлі". Ақжарқын Фазылмен бұрыннан біліс едім де, мединститутты бітіріп келісімен "қасапшы" атын силағанмын. Ол қазірде Семей мединститутында профессор, ғылым докторы. Бәйбішесі Долоррес екеуі біраз немере сүйіп, ата-апа болып жүр. Тұңғыштарының дүниеге келуіне менің де «қатысым» бар: екеуі біздің үйде қонақ болып отырғанда Долоррес толғата қалып, мен «Жедел жәрдем» мәшінін шақырып бергенмін. Фазыл екеуіміз оның тұңғышын, әрине, сол сәтте-ақ сырттай «шомылдырғанбыз».

Фазыл екеуіміз бүгінде кездесе қалғанда мен: "Әй, қасапшы!" деп қарсы алсам, ол: "Қартаймайсың, ә?" деп күле бассалады.

Сол Фазылдың операциясынан кейінгі екінші күні палатама кулана жымындап жеткен Кеңесхан: "Әй, ұзын таныстықпен өтірік операция жасатып, әкри, өтірік инвалидтікпен ақша алмақсың, ә?" дегенде, палаталас Рақыш деген жігіттің оқыс "айыптаудан" шошып, көзі алақандай болғаны бар. Ал Кеңесхан Алматы ауруханасында операция жасатқанында мен барып: "Әй, додабас, екі асқазаның бар еді, көтере алмауға айналған соң біреуін алдырып тындың ба?" дегенімде көңілін сұрай барған бір жолдасының маған бажырайып қарап қалғаны ғой!.. Ол операция Кеңесханды сауықтыра алмады, жылға жетер шамада, жаңа дәрі алып барған менің көз алдымда, ауруханада тынысы тоқтады...

Зәкенұлы Кеңесхан алғыр жорналшы, байсалды жазушы еді. "Егемен Қазақстан" гәзетінің редакциясында ширек ғасыр озық өнегелі қызметкер болды. Құрметтілігі қазасынан да көрінді: редакция жерлеуден жылын беруге дейінгі барлық науқанын ұйымшылдықпен өткерді, қырқына арнап гәзеттің қосымшасын шығарды, ал ондай ілтифат жасалған қазаны мен көрген емеспін, демек, Кеңесханның аяулы Азамат болғаны, ұжымының оны ардақтай білгені!

Үлкенге іні, кішіге аға боп қалбалақтап жүретін Кеңесхан бала жаратылысты еді. Кімге болсын қолынан келер жақсылықты жасауға асығып жүретіндей көрінетін маған. Қулық сауғанды, арамдық аулағанды білмейтін. Ал біреудің, кім болса да, мейлі, адамгершілікке кереғар қылт еткен қылығын аңғарса, бала мінезі батыр мінезге айналып, сол жерде дүниенің астын үстіне шығарып, ақ-қараны айырып тынатын.

Танымды, талғамды, ғибратты қаламгердің табиғи жібек мінезі туындыларынан анық аңғарылады. Әсіресе "Жанартау", "Сезім сәулелері" жинакқарындағы әңгімелері адами нәзік, сұлу сезім суреттеріне толы.

Кеңкілдеп күліп жүретін Кеңесханның кейде оқыс қимыл жасайтыны қызық еді. Бірде Зайсан жаққа, ауылына барыпты. Құйтақандайларынан бірге өскен, орта мектепті бірге бітірген досының үйінде бірер күн қонақ болып, сонсоң аңға шығуды жоспарласа керек. Досы шаруашылық басшыларының бірі екен, әуежайда қарсы алып, үйіне апарған. Әңгіме ағытып, шәй ішіп, екеуі есік алдына шыққан. Досы тұрып: "Кеңесхан! Кеңесхан!" деп айғай салады. Ақ ит арсаландап жетіп келіпті. "Мұның да аты — Кеңесхан!" дейді досы қарқылдап күліп. Кеңесхан: "Әкеңнің етін жегір сволочь екенсің!" деп досына алара қарап, үйге кіріп кетеді. Аңшылықтарына әзірлеп қойған мылтықтың біреуін алып, патронды салып қайта шығып, байғұс итті атып тастайды. Досы екеуі ол үшін оншама бет жыртыспағанмен, аң аулаулары сонымен тәмәмдалыпты. Ол оқиғаны естіген күні Кеңесханға телефон шалып:

-Әй, додабас, ат-көлігің аман келді бе? Ит терісінен ішік киіпсің, қайырлы... - дей бергенімде ол:

-Әй, ұзын! Сен сияқты дорақтар ол жақта да көп, әкри! - деп қарқылдап күлді.

-Әй, обал қайда? - десем ол:

-Немене обал? Итіне қоса ол сволоштың өзін атып кетуім керек еді, әкри! - деп күлді.

Асыл жары Гауһардан, киіктің асығындай үш перзенті: Гүлжан, Жанар, Әлиядан ыстық құшағы ажырап, бізбен әдемі әзіл-қалжыңын ерте аяқтап, есіл Кеңкеміз 1993-жылдың шілдесінде, 58 жасында, өмірден озды...

Ғаббас Қабышұлы, Қазақстанның Құрметті жазушысы,

Халықаралық әдеби «Алаш» силығының иегері