kl kz



>
Шығыс Қазақстан Интернетте
Мәдениеті мен өнері
Туристерге
Тарих беттерінен
Маңызды оқиғалар
«Туған өлкем – тұнған тарих» дәрістер циклы
ШҚО ауылдарының тарихы
Өскемен жайлы не білесіз?
Өскемен қаласының тарихы
Өскемен қаласындағы көшелер тарихы
Ескерткіштер
Аудан паспорттары
Шығыс Қазақстан облысы
Шемонаиха ауданы
Өскемен қаласы
Риддер қаласы
Алтай ауданы
Глубокое ауданы
Зайсан ауданы
Катонқарағай ауданы
Күршім ауданы
Самар ауданы
Тарбағатай ауданы
Ұлан ауданы
Семей қаласы
Курчатов қаласы
Аягөз ауданы
Абай ауданы
Бесқарағай ауданы
Бородулиха ауданы
Жарма ауданы
Көкпекті ауданы
Үржар ауданы
Уланский район
Урджарский район
Шемонаихинский район
Алтын Алтай фольклоры
Алтай аңыздары
Шығыс Қазақстанның музыкалық мұрасы
Шығыс Қазақстанның әдеби мұрасы
Өлке табиғаты
Табиғи қорықтар
Табиғи ресурстар
Шығыс Қазақстанның 25 ғажайып орны
Шығыстың шипажайлары
Барлық-Арасан шипажайы
«Баян» шипажайы
Рахман қайнары
Уба шипажайы
Киелі орындар
Абылайкит
Берел қорымы
Қоңыр әулие үңгірі
Шілікті алқабы
Ашутас
«Алаш арыстары» үйі (Семей қ.)
Семей полигоны құрбандарына арналған «Өлімнен де күшті» монументі (Семей қ.)
Ф.М. Достоевскийдің әдеби-мемориалды үйі (Семей қ.)
«Абай-Шәкәрім» мемориалдық кешені
Қозы Көрпеш пен Баян сұлу мазары
Мұзтау
Шығыс Қазақстан соғыс жылдарында
Соғыс балалары
Кеңес Одағының батырлары
Ардагерлер еске алады
Соғысқа қатысушылар
Партизандар қозғалысы
Тылдағы аналар
Тылдағы ерен еңбек
30 - Гвардиялық дивизия
Брест қамалын қорғауға қатысқан шығысқазақстандықтар
Еңбек армиясы
Өлкетану альманағы
Өлкетану альманағы 2024
Өлкетану альманағы 2023
Өлкетану альманағы 2022
Өлкетану альманағы 2021
Өлкетану альманағы 2020
Өлкетану альманағы 2019
Өлкетану альманағы 2018
Өлкетану альманағы 2017
Өлкетану альманағы 2016
Өлкетану журналы 2014
Өлкетану альманағы 2015
Өлкетану альманағы 2013
Әріптестеріміздің шығармашылығы
Геология
Өлке зерттеушілері
Тарих. Этнография. Мәдениет
Қаламгерлер жайында
Білім беру
Ономастика
Дін
ҰОС жылдарында (1941-1945) ЕҢБЕК АРМИЯСЫ қатарында болған шығысқазақстандықтар
Бейнетоптама
Шығыс Қазақстан әдебиеті
Шығыс Қазақстанның әдеби және есте қаларлық орындары
Фэнзин фантастикалық журналы
Виртуалды көрмелер
Қ. Мұхамедханов: библиографиялық көрсеткіш
Экран дикторы

linka

3 brataБаяғы заманда, көптеген ғасырлар бұрын, Риддер мүлдем басқаша болған. Мұнда тұман, қармен көмкерілген шыңдар болған жоқ, көкжиекке дейін созылған кең жазық дала еді. Ол кезде қала орнында тек шағын ауыл болған. Мұнда ең қарапайым адамдар өмір сүрген. Олар үй шаруашылығымен айналысып, балаларын өсірген. Сол ауылда үш ұлы бар, әйелі қайтыс болған бір кәрі ер адам тұрады. Ол өзімен-өзі, ешкіммен жақын араласпайды. Ол көршілеріне сәл оғаштау және біртүрлі болып көрінеді, бірақ бәрі оны құрметтеп, тіпті қорқатын. Ел ішінде қарт адам сиқыршы, кез-келген ауруды емдей алады деген қауесет тарайды. Жылдар жылжып, өмір өте береді. Сол қарттың үш ұлы нағыз батырлар болып өседі – күшті, ақылды, әдемі. Жалындап тұрған шақтары еді, алайда… Кенеттен осы аймақтарға Қара Апат жақындап келе жатыр деген қорқынышты хабар тарайды. Ол барлық тіршілік иелеріне қараңғылық пен өлім әкеліп, жолындағының бәрін сыпырып, өртейді. Алдымен адамдар бұл жаңалыққа сенбейді. Бірақ көп ұзамай біртүрлі жағдайлар орын ала бастады: көкжиек күн сайын қараңғылана бастады, жануарлар мен құстар қоршаған ормандардан асығыс қашып, адамдар мазасыздана бастады. Қорқыныштың жақындап қалғаны түсінікті болды. Ағайындылар әкесіне барып, туған өлкесін және оның барлық тұрғындарын құтқаруды сұрайды. Себебі, ақсақалдың ұлдары әкелерінің күшті сиқыршы екенін білетін. 

– Әке, сен сиқырдың құпиясын білесің, адамды айықпас аурудан құтқара аласың, құрғақ мезгілде жаңбыр жаудыра аласың. Қазір сенің көмегіңе біздің бүкіл өлкеміз мұқтаж. Халық тек сенің қорғанысың мен бақсылығыңның күшіне үміттенеді. Сен адамдарға көмектесуің керек! – дейді ұлдары. – Балаларым, сендер әлі тым жассыңдар және көп нәрсені түсінбейсіңдер, – деді сиқыршы үнсіз. – Бәрі оңай емес. Сиқырдың өзі күшсіз. Ғажайыптың негізі – адамның таза және мейірімді жүрегі. – Сен не айтқың келіп тұр? Көмектесе аласың ба? – дейді ұлдары үмітпен. – Сиқыр орындалуы үшін басқаларды құтқару үшін өзін өз еркімен құрбан етуге дайын мейірімді жаны бар адам керек. – Егер бізді соған сай деп танысаңыз, біз дайынбыз, – деп жауап береді ағайындылар. Қария бозарып кетеді, оның көздері жасқа толады. Ол балаларына ештеңе деп жауап бермей, ойланып, кетіп қалады. Сиқыршы түні бойы өзен жағасында отырып, суға қарап, сыбырлап бірдеңе айтумен болады. Келесі күні даланы қараңғылық басады. Тіпті күн бе түн бе екенін аңғару мүмкін емес болады. Айналаны өрт пен өлім иісі алып кетеді… Үш ағайынды тағы да әкелеріне келеді. – Әке, шешіміңді айт, – деді үлкен ұлы. – Не біздің біреуіміз өлеміз, не бүкіл халық өледі! Әкелері көп ойланып, келіседі. Ол балаларының біреуінен айырылатынын түсініп, қатты үрейленіп кетеді. Өмірінде алғаш рет көзіне жас алып, бір ғана сөз айта алды: «Қайсысың?». Ұлдардың әрқайсысы игі іс үшін өз өмірін беруге дайын болды. Олар үшеуі де өлеміз деп шешеді. Келесі күні таңертең адамдар ерекше жарқыраған күнмен оянады. Олар үйлерінен шығып, қатты таңғалды. Көгілдір таза аспанда күн жарқырап тұрды, ауа ерекше таза болды. Бірақ ең бастысы — ауылды таулар қоршап тұрды. Олар қабырға тәрізді биік, шыңдарында қар, беткейлерінде қалың орман болды. Олардың қайдан пайда болғанын ауыл тұрғындары білмеді. Бірақ олар осы таулар олардың өлкесін Қара Апаттан құтқарып, ауылды қалқалап, қиындықты өткізбегенін түсінді. Адамдар күлімдеп, бір-бірін құшақтап, көпшіліктің көзіне жас келді. Адамдардың ішінен қарттың жалғыз сұлбасы ғана ерекшеленіп тұрды. Ол қозғалыссыз, таулардың жотасында орналасқан үш шыңға қарап тұрды. Әкесі басқа адамдарды құтқару үшін ұлдарын жансыз тастарға айналдыруға мәжбүр болған. Енді үш ағайынды өздері құтқарған өлкенің биігінде тұр. Ал сиқыршыны бұдан былай ешкім көрмеді. Елдің айтуынша, ол тауға кетіп, өзімен-өзі өмір сүрген. Осы күнге дейін сол тауларға барған туристер үш шыңның етегінде кезіп жүрген жалғыз ақсақалды көргендерін айтады.

М.О. Әуезовтың өмірі мен шығармашылығына байланысты викторина біліміңді тексер

Викторина!

pllinkz

А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы

шығыс қазақстан әдеби картасы

Шығыс Қазақстан танымал есімдер

addressbook001

addressbook002

© А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан Облыстық Кітапханасы | Восточно-Казахстанская областная библиотека имени А.С. Пушкина. 1998-2024
Besucherzahler
счетчик посещений