Алтай ауданы

Алтай ауданы (2019 жылға дейін — Зырян ауданы) 1928 жылы 17 қаңтарда Бұқтырма уезінің Зырян, Поздняков болысының бір бөлігінен және Өскемен уезінің Кеңес болысының бір бөлігінен құрылды.

Әкімшілік орталығы – Алтай қаласы (2019 жылға дейін — Зырян қаласы). 1791 жылы – «Зырянкеніші» кенті,1937 жылдан –Зырян кенті ,1941 жылдан - Зырян қаласы, 2019 жылдан – Алтай.

1 қаңтар 2023 жылға тұрғындар саны –61414 адамды құрады.

Ауданда 10 ауылдық округ, 4 кенттік және 2 қалалық әкімшілік бар, онда 47 ауылдық және 2 қалалық елдімекен бар.

Аудан Шығыс Қазақстан облысының солтүстік-шығысында, солтүстігінде және солтүстік-батысында Риддер қаласының аумағымен, солтүстік-шығысында және шығысында Ресей Федерациясымен (Алтайөлкесі), оңтүстік-шығысында Катонқарағай ауданымен,оңтүстік-батысжағы Ұланмен, батыс жағы Глубокое ауданымен шектеседі.

Алтай ауданы – Кенді Алтайдың негізгі және көне тау-кен аудандарының бірі. Ауданда бір жарым жүзденастам полиметалл, колчедан-полиметалл,мыс-колчеданкен орындары, кен көріністері және минералдану нүктелері белгілі. Құрамында қорғасын, мырыш, мыс, алтын, күміс және басқа да құнды компоненттері бар кен орындарынан басқа, аудан табиғи құрылыс материалдарына бай: құм-қиыршық тас қоспасы, құрылыс құмдары, кірпіш саздақтары.

Аудан экономикасының негізі – өнеркәсіп болып табылады.

Пайдалы қазбалардың болуы өнеркәсіптің салалық бағытын анықтайды. Аймақтың негізгі саласы –тау-кен өндірісі. Осы саланың бас кәсіпорны Алтай қаласында орналасқан Зырян тау-кен байыту кешені – «Қазмырыш» ЖШС, оның үлесіне ауданның өнеркәсіптік өндіріс көлемінің шамамен 60%  тиесілі. Аудан аумағында республиканың ірі цемент өндірушісі «Бұқтырма цемент компаниясы» АҚ жұмыс істейді.

Аудан ауыл шаруашылығы өнімдерін, оның ішінде дәнді дақылдарды өндірушілер саласындағы негізгі аудандардың бірі болып табылады. Ауылшаруашылық жерлерінің болуы, табиғи жағдайлар ауылшаруашылық дақылдарының кең спектрін, негізінен дәнді және майлы дақылдарды өсіруге мүмкіндік береді. Жетекші сала – өсімдік шаруашылығы.

Ауданның белгілі тумалары: Кеңес Одағының Батырлары П. Брылин, П. Кольцов; Социалистік Еңбек Ерлері: А. Г. Суфиянов, Н. К. Жақсыбаев, Шығыс Қазақстан облысының бұрынғы басшысы В. Л. Метте; жазушылар: А. И. Егоров, А. Г. Лухтанов, А. Китляйн, В. Сметанин, В. Исламов, ең жас ақын - Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі Азамат Тасқараұлы және т. б.

Алтай ауданының өткені мен бүгіні туралы А. С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасының баспа және электрондық ресурстарынан таба аласыздар.  

Әдебиеттер тізімі - Список литературы

Алексеенко, Н.В. Бухтарминские были [Текст] / Н. В. Алексеенко. - Алма-Ата : Казахстан, 1981. - 128 с.

Город горняков и строителей (К 200-летию г. Зыряновска) [Текст] : Рекомендательный указатель литературы. - Зыряновск, 1991. - 25 с.

Города и села Восточного Казахстана [Текст] : Рек. указ. лит. - Усть-Каменогорск, 1995. - 58 с.

Двадцать пять лет Зыряновской геологоразведочной экспедиции [Текст]. - Усть-Каменогорск, 1958. - 23 с.

Зыряновск [Текст]. - Алма-Ата : Казахстан, 1991. - 192 с.

Зыряновск за годы Советской власти [Текст]. - Зыряновск, 1957. - 43 с.

Зыряновский свинцовый комбинат [Текст]. - Алма-Ата, 1970. - 8 с.

Идущие на огонь [Текст] : фотокнига . - Усть-Каменогорск : Казинпресс, 2007. - 308 с.

Инженерно-технические решения по борьбе с пылью на рудниках Зыряновского свинцового комбината [Текст]. - Алма-Ата, 1975. - 28 с.

Корж, В. Зырянға - 220 жыл=Зыряновску-220лет [Мәтін] = Зыряновску - 220 лет : исторический фотоальбом / В. Корж. - 2-е изд., перераб. и доп. - Усть-Каменогорск : Медиа-Альянс, 2012. - 400 с.

Кузьменко, Б. Ертіc өңірі = Прииртышье = Prііrtyshye [Текст] / Кузьменко Б. - Алма-Ата : Кайнар, 1982. - 184 с.

Лухтанов А. Г. Александр Гумбольдт в Восточном Казахстане [Текст] / Лухтанов А. Г. // Алтайское притяжениеочерки по истории Восточно-Казахстанской областиА. Г. Лухтанов / А. Г. Лухтанов. - Усть-Каменогорск : Медиа - Альянс, 2006. - С. 48

Немецкие исследователи в Казахстане [Текст]. - Алматы : Санат, 2006. - 407 с.

Попова К.И. Климат города Зыряновска и его окрестностей [Текст] / Попова К.И. - Усть-Каменогорск : ВГИ, 1999. - 52 с.

Зыряновск [Текст] / [фотоальбом]. - [Зыряновск] : Omela, 2009. - 34 с.

Корж, В. Зырян жерінде [Мәтін] : исторический фотоальбом / В. Корж. - Усть-Каменогорск : Шыгыс Полиграф, 2013. - 362 с.

Корж, В. Зыряндықтар - Отан қорғаушылар [Мәтін] : исторический фотоальбом / В. Корж. - Усть-Каменогорск : Рекламный Дайджест, 2015. - 365 с.

Қосымша әдебиеттерді Өлкетану кітапханасынан және Электронды каталогтан қараңыз.

Барлық сұрақтар бойынша Анықтама қызметіне хабарласыңыз.