|
Абай Құнанбаев ескерткіші Өскемен қаласының Республика алаңына орнатылған Абай ескерткішінің авторлары мүсіншілер Ескен Сергебаев және Бақытжан Әбішев. Абай ескерткішін Қарағанды қаласындағы Қазақстан Республикасы Суретшілер Одағының облыстық ұйымы әзірлеп, жасады. Ескерткіштің биіктігі 5 метр 40 см. Тұғыры мен баспалдақтары - 7 метр 80 см. Ескерткіштің жалпы биіктігі 13 метр 20 см. Қола мүсіннің салмағы – 5 тонна. Ашылған күні: 29 тамыз 2009 ж.
|
|
А.С.Пушкин ескерткіші А.С.Пушкин атындағы облыстық кітапхана алдына орнатылған А.С.Пушкин мүсінінің авторы өскемендік мүсінші Владимир Самойлов. Граниттен жасалған тұғырда (биіктігі 2,30 м) Пушкиннің қоладан құйылған мүсіні (биіктігі 1,60 м) орын алған. Орыс халқының ұлы ақынының мүсіні ақын есімімен аталатын кітапхана алдындағы саябақтан өзінің мәңгілік мекенін тапты.· Ашылған күні : 29 тамыз 2009 ж. |
|
Р. Тагор ескерткіші Үнді елінің ұлы ақыны, Нобель сыйлығының лауреаты Рабиндранат Тагордың қоладан құйылған ескерткіш - мүсіні Өскемен қаласының «Жастар» саябағына орнатылды. Үнді халқының ақын ұлының ескерткішін мәдени байланыстар жөніндегі Үнді Кеңесі сыйға тартқан. Ескерткіштің· авторы-мүсіншісі Гаутамо Пало, мүсін Нью-Дели (Индия) қаласында құйылған. Ашылған күні: 19 қазан 2009 ж
|
|
Ескерткіш авторлары· мүсінші Н.В. Томский, сәулетші Н. А. Троицкий. Ескерткіш· “ Жастар” саябағында орналасқан. Ескерткіш 1934 жылы Ленинград обкомының бірінші хатшысы С.М. Кировтың Өскемен қаласына келу құрметіне қойылған. С.М. Кировтың шойыннан құйылған мүсіні төрт баспалдақты сұрғылт мәрмәрмен қапталған· төртбұрышты сатылы тұғырға орнатылған. Тұғырында: “Шын мәнінде қол жеткізген табыстарымыз керемет. Адамзат тілімен айтсақ өмірге деген құштарлығымыз күннен-күнге артып келеді... ” деп· XVII сьезде сөйлеген сөзі жазылған. Мүсінде С.М. Кировтың балкон жиегіне сүйене, оң қолын жоғары көтеріп, Өскемен жұршылығының алдында сөз сөйлеп тұрған кезі бейнеленген.
Ашылған күні: 1938 жылы 18 маусымда. |
 И.П. Лихарев ескерткіші (Өскемен қаласының негізін қалаушыларға мүсіндік композиция) Ескерткіш авторлары-мүсінші В.С. Раппопорт, сәулетші· М.В. Козлов. Композиция қою сұрғылт мәрмәрдан құйылып, И. В. Лихаревтің бір желкенді әскери қайықпен Үлбі мен Ертіс өзендерінің құйылысында тұрған кезі бейнеленген. Қайық үш баспалдақты өзен толқыны бейнелеген гранитті тұғырға орнатылған. Тұғыр 8 бұрышты бұрқақтың ортасына орналасқан. Ашылған уақыты: 1990 ж. |
|
Ескерткіш авторлары мүсінші В.И. Огнев, сәулетші В.А. Кушнаренко, А.Н. Душкин.
Құрылысшы - Белашев атындағы Мытищинск көркемдеп құю зауыты. Жоба Өскемен қалалық атқару комитетінің тапсырысымен орындалған. Қызыл мәрмәрдан жасалған, монументте Өскемен қаласының алғашқы Совдепінің төрағасы Я.Ушановтың барельеф-бейнесі ойылып салынған. Барельеф отқа оранып, Я. Ушановтың ерлікпен қаза тапқан сәтін бейнелейді. Болашақ ескерткіш орнатылатын алаңға алғашқы мәрмәр тас 1967 жылдың 2· қарашасында қойылған. Ашылған күні: 1973 жылы 5 қарашада ашылды. |
 «Жеңіс» мемориалдық кешені1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға арналған ескерткіштің авторлары - мүсінші В.С. Раппопорт, сәулетші С.П. Христофоров. Кешен Ертіс пен Үлбі өзендерінің қосылған жерінде орналасқан. Кешеннің композициялық орталығы·
көкке ұмтылған титан пластинасымен қапталған стела. Мәңгі алау қаза тапқандардың мәңгілік ұмытылмағанын еске салады. Көркем-сәулетті құрылыста мәрмәр, гранит, қола· сияқты қымбат материалдардың пайдаланылуы ерекше· рең беріп тұр. Ашылған күні: 1995 жылы. |
 С. Аманжолов ескерткішіҚола мүсін белгілі сәулетшілер Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, профессор Е.Сіргебаев пен Жамбыл атындағы сыйлықтың лауреаты Б. Әбішевтің жобасы бойынша жасалған. Стилді тұғырға орнатылған· ашық кітапқа·· граниттен жазу жазылған, биіктігі 4,8 м. С.Аманжолов – белгілі тюрколог-ғалым, қазақ тілінің негізін қалаушылардың бірі, талантты педагог.· Ескерткіш Шығыс Қазақстан Мемлекеттік университетінің алдында орналасқан.
Ашылған күні: 23 қаңтар 2007 жыл |
|
Мүсін авторлары мүсінші Е.В.Вучетич, сәулетші Л.И.Маковеев. Ер адамның мүсіні шойыннан құйылып, 2 баспалдақты сұрғылт мәрмәрмен қапталған төртбұрыш тұғырға орнатылған. Мүсін Протазанов көшесіндегі отбасылық «Mesto» (бұрынғы Орталық мәдениет үйі) демалыс орталығының алдында орналасқан.
"Семсерден соқа соғайық!” мүсінші Е.В. Вучетичтің Кеңес үкіметінің· БҰҰ-на сыйға· берген, бүгінде Нью-Йорктағы БҰҰ ғимаратының алдына қойылған мүсіннің авторлық көшірмесі. Суретші өз жұмысында жер бетіндегі барлық халықтың жасампаздық қозғалысын бейнелеген. Қуатты қолдағы балғаның екпінімен иілген семсердің жүзінен көрініп тұрған соқаның түренінен жер бетіндегі тіршілік үшін барлық жерді жыртуға дайын екені байқалады.· Адамның қуатты бұлшық етті денесінен· күш-қуат пен құштарлық айқын сезіледі. Композиция Брюссель көрмесінде Гран-приге ие болған. Ашылған куні: – 1962ж. |
|
Ашылған уақыты – 1962 ж. |
|
Ескерткіштің авторлары-мүсінші П.Р.Столбов, сәулетші Н.Водозаборов. Ескерткіш бауырластар зиратының аймағында орнатылған. Бауырластар зиратында большевиктік жасырын топтың көтерілісіне қатысып қаза болғандар жерленген. Бұрын орнатылған ағаш ескерткіштің орнына· үшкіл ескерткішбаған орнатылған.· Ескерткішбаған тұғырбеттегі ірі пьедесталға орналасқан. Тұғырбеттің көлемі 82 кв.м., тұғырдың биіктігі 2,4 м.· Ескерткішбағанның жалпы биіктігі 5,28 м. құрайды. Жоғарғы жағында бесжұлдыз орнатылған. Кірпіш, бетон, тас сияқты құрылыс материалдары пайдаланылған. Іргесі табиғи тас сияқты слюдамен сыланған. ·
······································· Ашылған күні – 5 маусым 1951ж. |
|
Ауғанстан жерінде болған соғыстың басталғанына 25 жыл, аяқталғанына 15 жыл толуына орай ашылған. Осы соғыста жүздеген жерлестеріміз қаза тапты. Мемориалды тақтада қаза тапқан шығысқазақстандық жауынгерлердің есімі ойылып жазылып, соғыстың шын суреті бейнеленген. Кешен Ертіс өзенінің оң жағалауына орналасқан.
Ашылған күні: 16 қараша 2004 ж.. |
|
 В. Н. Потаниннің суреті бейнеленген ҮМЗ-ның жұмысшыларына арналған сәндік монумент. Авторлары – мүсінші А.Н.Бубель, В.Б.Самойлов, Х.М.Кульчаев, сәулетші С.П. Христофоров.
· Ескерткіш В. Потанин мен Дзержинский көшелерінің· қиылысында орналасқан.
·
Ашылған· күні:1997ж. |
|
Ашылған күні: 8 мамыр 2010 ж. |
|
Ескерткіштің биіктігі – 1 м 50 см, ені – 2 м 50 см, қалыңдығы - 80 см. Ескерткіш саябақта орналасқан. Ж.Жабаев. 1946 жылы Орджоникидзе көшесінде орналасқан ескі қалалық саябаққа Жамбыл Жабаевтың есімі берілді. 2007 ж. 30 тамызда Қазақстан Республикасының Конституциясы күні, "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде Жамбыл атындағы саябақта қазақ халқының ұлы Жамбыл Жабаев бюстінің ашылуы өтті. Ашылған күні: 30 тамыз 2007 ж.
Кеңес Одағының Батыры, Ұлан ауданы Тарғын ауылының тумасы Ізғұтты Айтықовтың кеудемүсіні. Өскеменнен шығатын жолдың бойында, Шешек асуының маңында, туған өлкесі – Ізғұтты Айтықовтың есімі берілген ауыл басталатын тұста орнатылған. |
|
Ашылған күні: тамыз 2013 ж. |
|
Стела идеясының тұжырымдамасы Астана қаласында әзірленді. Тұңғыш Президент Н. Ә.Назарбаев жариялаған "Мәңгілік Ел"идеясы негізге алынды. Стела Қазақстан халқының бірігуін, бірлігін және келісімін білдіреді. Монументтің айтулы сәттері: қалықтаған қыран, биіктігі 22 метр ту түстес 2 Айбарлы стела, шаңырақ. Ашылған күні: 2017 г.
|
|
Бәйтерек жер үстінен 28,5 метрге (тұғырмен бірге) көтеріледі. Ескерткішті ұлттық костюмдердегі әсем билейтін қыздардың ансамблі безендіреді. |
|
Самар тас жолы жағынан облыс орталығына кіре берісте орнатылған. Авторы Анастасия Ермакова Ашылған күні: 2020 ж. |
Шаруашылықтық нарықтық принциптері ауыртпалығын бастан кешіре отырып, Өскемен қаласы бүгінгі күні – Қазақстан Республикасының басты өнеркәсіп, энергетика, көлік және мәдениет орталықтарының біріне айналды. Тұрғындар саны – 300 000-нан асады.
Қала өнеркәсібіне түсті металлургия, машина жасау, металл өңдеу, құрал шығару, автокөлік, тағамдық және ағаш өңдеу кәсіпорындары жатады. Олардың ішінде ең ірілері – «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ, «Казцинк» ЖШС құрамына кіретін «Өскемен металлургиялық кешені», «Шығысмашзауыт» ААҚ.
«Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ құрамындағы Қазақстан Республикасының Халық Банкінің Қазақстандық монета жасау сарайы – елдегі металлдан мемлекеттік сыйлықтар, пруф сапалы мерейтой монеталарын жасайтын жалғыз орын.
4 университет жоғары білікті мамандар даярлауда, олардың бастылары: С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті мен Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті.
Қалада үш мұражай қызмет істеуде: тарихи-өлкетану, этнографиялық, өнер; филармония, қазақ және орыс труппалы облыстық Жамбыл атындағы театр, кітапханалар қызмет көрсетуде.
Қаланың көрнекті орындары: «Жастар» саябағы; «Жеңіс» мемориалды кешені; 2010 ж. 9 мамырда Ертістің Сол жақ жағалауындағы экологиялық саябағы маңында әскери-тарихи кешен ашылды.
Қала келешекке оптимистік көзқараспен қарауда: жаңа тұрғын үйлер, өнеркәсіп орындары салынып, саябақтар мен гүл егу орындары жанданып, ескерткіштер мен сәулет құрылысы барынша дамуда.
XIX ғасырдың басы Өскемен бекінісі үшін ерекше кезең болды. 1804 жылы ол қала мәртебесін алды. 1822 жылғы Жарғы бойынша, Өскемен – халық саны бойынша, сирек қалалар разрядына жатқызылды. Ғасыр бойында Өскемен қаласының әкімшілік құрамы бірнеше мәрте ауысып үлгерді.
1822 жылы Өскемен - Омбы, 1836 жылы – Томскі, 1854 жылы – Семей облысының құрамына кірді. 1869 ж. Семей облысының құрамында жаңа Өскемен уезі қалыптасты, орталығы - Өскеменде болды. 1917 ж. дейін Өскемен қаласы уездік қала саналды. Өскемен Синьцзянь, Кашмир, Тибетпен сауда-саттық жүргізудің маңызды байланыс пункті саналды. Семей, Өскемен, Зайсан арқылы орыс-монғол саудасы жүзеге асты.
19 ғ. 30 жылдарынан Ертіс бойында жеке алтын өнеркәсібі дами бастады. Алтын өндірушілер көбінесе Өскеменде тұрды.
1825 ж. тұрғындар саны 1304-ке жетті: ерлер – 891, әйелдер – 413.
19 ғ. 1- жартысында Өскемен қаласы нақты атауы да жоқ қисық көшелер мен қиылыстары бар түкпірдегі қалашық болды. Қалада 207 ағаш үй, тоғыз отыратын орын, бір ішімдік үйі, бес майдагерлік кәсіпорын мен жалғыз шіркеу болды. Тастан қаланған үйлер болған жоқ.
Күз және көктем мезгілдері көше балшығы аяқ алғысыз еді. Тұрғындар бұл мерзімде үйден шықпауға тырысатын. Қала өмірі бірқалыпта, тыныш өтіп жатты. Мектеп, кітапхана, театр болған жоқ, есесіне, шарап ішу орындары барынша жұмыс істеп тұрды. Ұрыс, жанжал, өсек айту қалыпты жағдайға айналды. Маскүнемдік ерекше орын алды. Осы мәселе төңірегінде «Сібір» газеті: «Қаладағы төрт мың тұрғында 18 кабак бар, жылына ұсақ-түйек шараптарды есепке алмағанда, 9000 шелек арақ ішіледі»,- деп жазған.
Кейбір ауқатты ата-аналар, мектептің жоқтығынан балаларын Омбы, Томскі, Семей, кейде тіпті Ресейдің орталық қалаларына оқуға жіберген. Өскеменде дін қызметшісі немесе чиновниктер жекелеген үйлерде сауаттылыққа оқытқан. Тұрғындардың көпшілік бөлігінің балаларын оқытуға мүмкіндіктері болмады.
1837 жылы Өскемен қаласында татар мешітінің жанында ерлер мұсылмандық мектебі, кейінірек – тоғызыншы казак полкінің осында орналастырылған ұлдарына арналған мектеп ашылды. 1861 ж. аталған мектепте 20 оқушы оқыды.
1863 ж. ерлер және әйелдер приходтық училищесі ашылып, олар бір ғана шағын, ағаш үйде оқытылды. Училищенің алғашқы ұстазы – коллеж тіркеушісі Василий Иванов болды, ол Томскідегі кантонистердің жартылай батальондық мектебін тәмамдаған. 1868 ж. 1 қаңтарда ерлер училищесінде -36, ал әйелдер училищесінде – 12 оқушы болды.
1881 ж. ерлер приходтық училищесі қалалық үшсыныпты училищеге айналды.
1874 ж. Өскеменде қазақ тұрғындарын сауаттандыру мақсатында қазақ ер балаларға арналған интернет ашылып, 1885 ж. қайта құрылды, ал 1894-1895 жж. ауыл шаруашылық мектебі ашылды. 19 ғ. соңында ауыл шаруашылық мектебінде орыс және қазақ балалары бірге оқитын болды.
1888 ж. шіркеу-приходтық мектеп ашылды. 19 ғ. соңында тағы бір ерлер приходтық училищесі ашылды.
19 ғасырда экспедициялары барысымен Өскемен қаласына Александр фон Гумбольдт, Владимир Афанасьевич Обручев, Григорий Николаевич Потанин, Василий Васильевич Сапожников, Петр Александрович Чихачев, Григорий Ефимович Щуровский тәрізді көрнекті ғалым-саяхатшылар келген.
1829 ж. М. Муравьев-Апостол Бұқтырма бекінісіне жер аударылып бара жатып, Өскемен қаласы арқылы өткен.
19 ғасырда Өскемен қаласына жер аударылғандар саны біршама болды: А. В. Бяловеский, С. С. Гросс, А. Л. Блек, Н. И. Долгополов, Ц. О. Тэраевич, О. Ф. Костюрин, А. Н. Федоров, В. Л. Иньков, В. Ф. Гинтовт-Дзевялтовский, и. В. Емельянцев. 1882 ж. Семей қаласынан Е.П.Михаэлис қоныс аударады. Олар Өскемен қаласы мәдениетінің дамуына көп еңбек сіңірген. Солардың арқасында 1896 ж. кітапхана, 1899 ж. қалалық бақ, 1897 ж. шіркеулік-приходтық училищенің негізі қаланды.
1886 ж. О. Ф. Костюрин ұста орнын, кейін шеберхана ашып, қаражат қаланы көркейтуге, халықтық білім беруді дамытуға жұмсалып отырды.
Қала тұрғындары су тасқынынан үлкен зардап шекті. Әсіресе, қатты су тасқыны 1891 ж. 14-17 сәуірде және 1892 ж. 28 наурызда болған.
Елде 19-20 ғасырда, Өскеменде 1897 ж. 1297 үй, 2 шіркеу болды. Қала өнеркәсібінен қысқа былғары, сабын қайнату, май зауыты, қой терісі және кірпіш зауыттары болды, олардың әрқайсысында 1-2 адамнан жұмыс істеді.
1897 ж. Ресей империясының алғашқы Жалпы халық санағының қорытындысы бойынша, Өскемен қаласында 8721 адам тұрған, оның ішінде 4552 ерлер, 4169 әйел адамдар.
20 ғ. басында Өскемен қаласы барынша гүлдене түсті. Б.Г.Герасимовтың айтуынша 19 ғасырда «Өскемен – таза, көңілді қалаға айналды. Соңғы жылдары қаланың сәнін келтірген көптеген бақтар пайда болған».
XX ғасырдағы Өскемен
Жиырмасыншы ғасырдың басында Өскеменде үкіметке қарсы әдебиеттер, үндеу қағаздары етек алды. Саяси жер аударылғандар үгіт-насихат жұмыстарын жүргізді. Кезінде саяси жер аударылған Орест Костюриннің 1905 ж. 17 қазанда жарияланған Манифестінен кейін, Халық Үйінде үздіксіз оқу қолға алынды. 1905-1908 жж. өскемендік пошташылар, телеграфистер т.б. ереуілге шықты.
1914 ж. тамыз айында дүниежүзілік соғыс басталып, ерлердің көпшілік бөлігі майданға жөнелді.. Азық-түліктің қымбаттауы, ауыр материалдық жағдай салдарынан Өскемен қаласында 1916 ж. 18 қаңтарда әйелдер ереуілге шығып, бірақ 3 күннен соң басып тасталды. 1916 ж. тылдағы жұмысқа бұратана халықты алу туралы Жарлық - ұлт-азаттық көтеріліске әкеліп соқты. Өскемен уезінде көтерілісшілер саны -3000-ға жетті. Қалаға Ақпан революциясы және самодержавиені құлату жайында хабар тек 1917 жылы 3 наурызда жетті. Өскеменде еркіндікке шақырып, соғысты тоқтатуға үндейтін митингілер жүргізілді. 1917 жылы қазан-қарашада большевиктік ұйым құрылды. Оның басында совдеп -Яков Ушанов болды. 1918 жылы 14 наурызда қалалық дума таратылды. 31 наурызда уездік совдеп сайланып, оның төрағасы Я.Ушанов болды. Совдеп 97 күн ғана өмір сүрді, дегенмен осы уақыт аралығында біршама шаруашылық мәселелер шешілді: Үлбі арқылы өткізетін паром, қоғамдық ғимараттарды жөндеу, электростанция салу, қаланы көркейту жұмыстары жүргізілді. Қоғамдық жұмыстар ұйымдастырылып, Қызыл гвардия, Жастар кеңесі, жаңа мектептер ашылды. 1918 жылы 18 маусымда Кеңес үкіметі құлатылып, совдеп мүшелері қамауға алынып, жазаланды.
Қызыл Армия және Брезовскі отряды партизандары бөлімімен 1919 ж. 10 желтоқсанда Өскемен қаласы ақгвардияшылардан азат етілді. 1919 ж. 22 желтоқсанда ревком өз қызметін бастады. Халыққа білім беру бөлімінің басында әйгілі жазушы, «Малахитовая шкатулка» еңбегінің авторы Павел Петрович Бажов болды. Оның редакциясымен қалада «Известия Усть-Каменогорского ревкома» және «Советская власть» газеттері жарық көрді. Бажовпен бірге болашақ жазушы Александр Мелентьевич Волков бірге жұмыс істеді.· ··
20 жылдары Өскеменде кірпіш зауыты, дәріханалар, ауруханалар, су құбыры, Воровский атындағы педагогикалық техникум ашылды, халық театрының қазақ және орыс топтары алғаш спектакльдерін көрсетті. Әйгілі жазушы Н. И. Ановтың басшылығымен «Алтай Звеносы» әдеби бірлестігі өз· жұмысын бастады. 1923 ж. «Охотник Алтая» журналының алғашқы нөмірі жарық көрді. Оның редакторы болашақ жазушы - Ефим Николаевич Пермитин еді.
30- жылдары облыстың келешек қуатты энергетикалық базасының негізі қаланып, Рубцовка-Риддер теміржолы салынды, Шығыс жолдары, жаңа фабрика мен зауыттар салу арқылы түсті металлургияның дамуы қолға алынды.
·
·
1939 ж. Өскемен қаласы Шығыс Қазақстан облысының облыс орталығы мәртебесін алды.
1941 ж. 22 маусымда гитлер әскерінің баса көктеп кіруі бейбіт құрылыс жоспарына нұқсан келтірді. Ұлы Отан соғысы басталды. 1941 ж. күзінде Өскемен қаласына КСРО-ң түкпір-түкпірінен эвакуацияланған кәсіпорындар мен мекемелер келе бастады. 1942 ж. Орджоникидзеден эвакуацияланған «Электроцинк» зауытының демонтаждалған жабдықтар базасында, болашақ Өскемен ҚМК түсті металлургия флагманы (бүгінгі – ЖШС «Казцинк» Өскемен металлургиялық кешені) мырыш электролит зауыты салына бастады. Өскемен Су электро станциясының құрылысы жалғасын тапты. Өндірісте көбінде әйелдер мен жеткіншектер жұмыс істеді. Олар «Бәрі де майдан және жеңіс үшін» ұранымен жанкешті еңбек етті.
Соғыстан кейінгі жылдары қала өнеркәсібі барынша дамыды. 1947 ж. Өскемен мырыш зауыты (ҚМК) алғаш металл құймасын шығарып, Өскемен ЖЭО (ТЭЦ) іске қосылды. 1949 ж. Үлбі металлургиялық зауыты алғаш өнім берді. 1952 ж. Өскемен қорғасын зауыты алғаш қорғасын шығарып, Өскемен Су электро станциясының бірінші агрегаты тоқ берді.
1958-1959 жж. Шығыс машина жасау зауыты мен конденсаторлық зауыт, 1961 ж. – құрал жасау зауыты, 1965 ж. – титан-магний комбинаты пайдаланымға берілді. 1958 ж. наурыздан Өскемен теледидар орталығы жүйелі бағдарламалар беріп, 1960 ж. трамвай пайдаланымға берілді.
1952 ж. алғаш жоғары оқу орны - Өскемен пединституты (С.Аманжолов атындағы ШҚМУ), 1958 ж. – құрылыс-жол институты (Д.Серікбаев атындағы ШҚМТУ) ашылды. Қаланың сыртқы келбеті өзгерді – көпқабатты үйлер, Спорт, мәдениет сарайлары, көрікті жағалаулар, саябақтар пайда болды.· ··
20 ғ. 80-жылдары Өскемен қаласы Республикадағы ірі өнеркәсіп және мәдениет орталығына айналды.
1991 ж. Өскемен – тәуелсіз Қазақстан Республикасы Шығыс Қазақстан облысының облыс орталығы болып табылды.
Бекініс төрт жағынан жал-жал үйілген топырақпен бекітілді. Бекіністі айнала шұңқыр қазылып, үйілген топырақтың үстіне биіктігі адамның бойындай аула орнатылды. Кейінірек бекініске жеке мұнаралы шағын ағаш шіркеу салынды.
1720 ж. Өскемен бекінісінің гарнизоны 363 адамнан құралды. Офицерлер мен сарбаздар балық аулап, саятшылықпен шұғылданды. Бірақ, бір ғана кемшілік - Тобылдан әкелінетін нан жетіспеді. 1745 ж. гарнизон офицерлері егін салып, біршама өнім алды.
1746 ж. ертістік бекіністер негізінде қазыналық жер жырту жұмысы енгізілді. Осылайша, Өскеменде егін шаруашылығы қолға алынды. Өскемен бекінісінің тұрғындар саны өте баяу өсті, бұл сібір казактарын тіркегеннен соң, жұмыстан босатылған шендер, ерікті-шаруалар, жер аударылғандар есебінен толды. 50-80 жж. бекініс маңына Бердск, Чаусскі, белоярскі слободасы, Ішім, Ялуторовскі, Тарскі уезі, Тобыл аймағының шаруалары қоныстанды. Осы кезден бастап мал шаруашылығы мен қолөнер дами бастады.
1765 ж. бекініс маңына «ташкенттік, бұқарлық, қырғыздық», Сібір мен Орталық Ресейдің келуші көпестеріне арналған айырбас сарайы салынды.
1765 ж. 20 маусымда Өскемен бекінісі жауыз өрттің қармағында қалды.
1772 ж. маусымында бекіністе жаңа ағаштан жасалған шіркеу салынып, 1774 ж. бастап қызмет көрсете бастады.
1786 ж. Иркутскі драгундық полкінің полковнигі Н.Н. Аршеневский, Өскемен қаласына аралар ұясын әкелді. Осыдан бастап округте ара шаруашылығы кеңінен тарады. XVIII ғасырда Риддер және Зырян кен орындары ашылған соң, Өскемен бекінісі байланыс базасына айналды. Ол арқылы кен алтай зауыттарына көлік, су жолдарымен жеткізілді.
