kl kz



>
Как лечить гастрит быстро. Как лечить гастрит желудка дома. Как лечить гастрит народными средствами. Лечение и профилактика кариеса. Быстрая профилактика кариеса зубов. Профилактика кариеса у взрослых. Питание во время беременности. Какое правильное питание во время беременности. Режим питания во время беременности. Почки симптомы болезни. Главные признаки болезни почек. Питание при болезни почек. Как доставить удовольствие девушке. Как доставить девушке больше удовольствия днем. Как доставить максимум удовольствия девушке. Грудные мышцы в домашних условиях. Быстрые домашние упражнения для грудных мышц. Тренировка грудных мышц. Йога для начинающих видео. Качественная йога для беременных. Уроки йоги для начинающих. Народное лечение простата. Главные средства лечения аденомы простаты. Лечение простатита и аденомы простаты.
Аудан паспорттары
Шемонаиха ауданы
Шығыс Қазақстан облысы
Өскемен қаласы
Риддер қаласы
Алтай ауданы
Глубокое ауданы
Зайсан ауданы
Катонқарағай ауданы
Күршім ауданы
Самар ауданы
Тарбағатай ауданы
Ұлан ауданы
Өңірлік мерзімді басылымдар
Шығыс Қазақстан Интернетте
Қала мен аудан әкімшіліктері
Мәдениеті мен өнері
Облыс басқармалары
ШҚО жұмыс орындары
Солдатты қалай іздеу керек?
Туристерге
Тарих беттерінен
Ескерткіштер
Өскемен жайлы не білесіз?
Өскемен қаласының тарихы
Өскемен қаласындағы көшелер тарихы
Маңызды оқиғалар
ШҚО ауылдарының тарихы
«Туған өлкем – тұнған тарих» дәрістер циклы
Тәуелсіздік хроникасы
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Алтын Алтай фольклоры
Алтай аңыздары
Шығыс Қазақстанның музыкалық мұрасы
Шығыс Қазақстанның әдеби мұрасы
Өлке табиғаты
Табиғи қорықтар
Табиғи ресурстар
Шығыс Қазақстанның 25 ғажайып орны
Шығыстың шипажайлары
Барлық-Арасан шипажайы
«Баян» шипажайы
Рахман қайнары
Уба шипажайы
Киелі орындар
Берел қорымы
Қоңыр әулие үңгірі
Шілікті алқабы
Ашутас
«Алаш арыстары» үйі (Семей қ.)
Семей полигоны құрбандарына арналған «Өлімнен де күшті» монументі (Семей қ.)
Ф.М. Достоевскийдің әдеби-мемориалды үйі (Семей қ.)
«Абай-Шәкәрім» мемориалдық кешені
Қозы Көрпеш пен Баян сұлу мазары
Мұзтау
Абылайкит
Өлкетану альманағы
Өлкетану альманағы 2023
Өлкетану альманағы 2022
Өлкетану альманағы 2021
Өлкетану альманағы 2020
Өлкетану альманағы 2019
Өлкетану альманағы 2018
Өлкетану альманағы 2017
Өлкетану альманағы 2016
Өлкетану альманағы 2015
Өлкетану журналы 2014
Өлкетану альманағы 2013
Әріптестеріміздің шығармашылығы
Геология
Өлке зерттеушілері
Тарих. Этнография. Мәдениет
Қаламгерлер жайында
Білім беру
Ономастика
Дін
Шығыс Қазақстан соғыс жылдарында
Соғыс балалары
Кеңес Одағының батырлары
Ардагерлер еске алады
Соғысқа қатысушылар
Партизандар қозғалысы
Сұрапыл жылдар хроникасы
Тылдағы аналар
Тылдағы ерен еңбек
30 - Гвардиялық дивизия
Брест қамалын қорғауға қатысқан шығысқазақстандықтар
Еңбек армиясы
Бейнетоптама
Мультимедиялық топтама
Шығыс Қазақстанның әдеби және есте қаларлық орындары
Қ. Мұхамедханов: библиографиялық көрсеткіш
Виртуалды көрмелер
#Әуезов125

Қазақстан - Ұлы Дала Елі

ulydala ru

Boroduliha1928 жылы Белағаш ауданы құрылып, оның құрамына екі ауданның (Бородулиха және Новошульба) да елді мекендері кірген. 1944 жылы 8 мамырда ауданның Белағаш атауы Бородулиха болып өзгерген. Неге? Себебі осы жылы Мәскеу «Жер-су аттарын өзгерту» туралы құпия қаулы қабылдаған еді. Сол Қаулы негізінде Қырым және Қара теңіз аймағындағы түркілік топонимдерге бүйідей тиіп, түгелдей дерлік орысша атауға ауыстырған. Қазіргі Бородулиха ауданында қазақша аты сақталған ең болмағанда бір пұшпақ табылар ма екен?

Осы өңір ежелден «Белағаш даласы» деп аталған. Ал Шульба, Новошульба деп аталып жүрген тоғайлы аумақтың ескі аты –Жалқарағай деген дерек бар.

Белағаш атауы – көшпенді қазақтың бір елді мекенге емес, күллі аяққы Алтай – етектегі кең далаға қойған атауы, көне топоним. Белағаш жазығына жалғасатын Бесқарағай аумағы Ертіс бойын қуалай өскен қарағайлы орманымен ерекше . Көк аспан биігінен қарағанда өзара түйіскен бес қарағайлы алқап екендігін ұшағы жоқ қазақтар қалай біліп, дәл ат қойған? Тарихшы Ж. Артықбаевтың жазбаларында «Қазақ жылқыны Ертістің оң жағасында ұстаған.Оң жаға биік жар, жардың ар жағы тақтайдай тегіс дала әріде жүз шақырым орман –тоғай. Осылай басталатын кең өлке –Құлынды даласына қазақ тайпалары қыс түсе жылқы айдаған. Бұл ежелден келе жатқан тәртіп. 18 ғасырдың ортасында орыс Ертістен қазақты өткізбей, өткелдердің түбінде талай қан жоса соғыстар болған. Ертіс әскери желісінде талай бекіністерді салған капитан И.Г. Андреев қазақтың жылқысының санына дейін білген. «Қобыланды» жырында айтылатын «Бес ағаш» Ертістің оң жағасындағы орман –тоғайдың ертеден бергі аты. («Абай» журналы 2017ж, №5.) Осылайша «Бесқарағай», «Бел ағаш» атауларының түп қазығы бар. Олар аймақтың жер бедерінің өзіндік ерекшеліктерін айшықтап тұрған тарихи- географиялық топоним болып табылады.

Ал Бородулиха атауы қайдан шыққан?

Шұрайлы Белағаш даласына қарашекпенділер 19-ғасырдың ортасында көз тіккен екен. Ресейдің түкпір-түкпірінен орыс шаруалары Сібірге және қазақ даласына шұбырған. Бұл көш , әсіресе, Столыпин реформасы тұсында қауырт өткені аян. Сол көшіп келгендер арасынан Бородулин деген пысық, шаруақор адам шығыпты. Тасы өрге домалап, қазіргі аудан орталығы тұрған жерден қызыл кірпіштен түрлі ғимараттар (үй, магазин, диірмен, қойма) тұрғызып үлгеріпті. 1917 жылы Қазан төңкерісінен кейін бай атаулы «кулак» ретінде аяусыз қудаланып, кезде Бородулин ұлдарымен ақылдасып, бар жиған –тергенін өз еркімен Кеңес өкіметіне өткізіпті. Ұлдарының бірі әкесіне қарсы шығып, атып кетіпті. 30 жылдары колхоздастыру кезінде шағын елді мекен үлкен селоға айналған. Ел ішінде Бородулин қызылдар жағына өткен, құрбан болған кедей таптың өкілі деген аңыз тараған. Сол аңыз негізінде малшы жалшы қауым селоға байдың атын беріпті. Мекеннің қысқаша Борордулиха аталуы тарихы осындай.

(Журналист, өлкетанушы А. Омаровтың жазбасынан)

Әлі, Д. Біздің жақта қыс ұзақ ...-дейді аудан әкімі Болат Сапоров мырза : [Мәтін] : [Бородулиха ауданының тарихы, әлеуметтік экономикалық жағдайы туралы] / Д.Әлі., О. Есімбек. -// Дидар. - 2001. - 6 қараша. - Б. 2.

Елубай, О. Берекелі де бақуатты Бородулиха : [Мәтін] / О. Елубай. - // Егемен Қазақстан. - 2004. - 3 шілде. - Б. 4

Төлеуов, С. Берекелі Бородулиха : [Мәтін] : [Бородулиха ауданының бүгінгі тыныс-тіршілігі, экономикасы, әлеуметтік жағдайы. / Төлеуов С., Сабырбаев Қ. - Текст : непосредственный // Түркістан http://www.turkestan.kz. - 2001. - №43. - Б. 3

М.О. Әуезовтың өмірі мен шығармашылығына байланысты викторина біліміңді тексер

Викторина!

pllinkz

А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық кітапханасы

шығыс қазақстан әдеби картасы

Шығыс Қазақстан танымал есімдер

addressbook001

addressbook002

© А.С. Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан Облыстық Кітапханасы | Восточно-Казахстанская областная библиотека имени А.С. Пушкина. 1998-2023
Besucherzahler
счетчик посещений