 |
Мурал на стене жилого дома по улице Горького в городе Алтай (Восточно-Казахстанская область, Казахстан) Инициатором проекта выступил акимат района Алтай. Над муралом работали специалисты ТОО «СТРОЙОСНОВА ПЛЮС». Дата открытия: 8 августа 2025 года |
 |
Мурал стене на жилого дома в городе Зайсан (Восточно-Казахстанская область, Казахстан) Дата открытия: 8 августа 2025 года |
 |
Мурал на стене девятиэтажного дома на проспекте Абая в Усть-Каменогорске (Восточно-Казахстанская область, Казахстан) Автор изображения Абая Кунанбаева - магистрант Алматинской художественной академии Айбек Нурбеков. Абай изображен с книгой в руках. Внизу мурала художники красивым шрифтом передали одно из его изречений - назидание "Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп", в переводе означающее "Люби всё человечество, как брата". Дата открытия: 26 сентября 2017 года |
|
«Желтоқсан алауы» мүсіндік композициясы
|
Сағадат Нұрмағамбетов ескерткіші Ескерткіш Кеңес Одағының Батыры, Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш қорғаныс министрі, «Халық Қаһарманы» атағының иегері Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетовке арналған. Монумент Өскемен қаласының 19-ықшамауданында орналасқан, оның атымен аталған демалыс саябағының орталығына орнатылған. Қоладан құйылып, металл қаңқамен нығайтылған мүсін тұғырға орнатылған. Ескерткіштің жалпы биіктігі – 3,6 метр. Жобаның авторлары – танымал қазақстандық мүсіншілер Нұрбол Қалиев пен Сәрсен Сейітов. Ескерткіш 2022 жылдың 11 қыркүйегінде ашылды. |
|
Чернобыль АЭС апатының зардаптарын жоюшыларға арналған монумент Монумент Өскемен қаласындағы облыстық аурухана маңындағы Протозанов көшесіне орнатылған. Ескерткіштің авторы – Евгений Гайсин. Композицияда құс пен адамның қалықтап ұшқан жаны бейнеленген. Бұл бейнелердің негізінде – текше пішіндес тұғыр орналасқан, оның қақ жарылған пішіні жарылысты білдіреді. Монумент 2022 жылдың 27 сәуірінде ашылды.
|
|
«Тәуелсіздік монументі» - көпфигуралы мүсіндік композиция Композиция алты қырлы тұғырға орналастырылған. Монументтің ұшар басында Қазақ хандығының негізін қалаушылар — Керей мен Жәнібек хандардың мүсіндері орнатылған. «Қазақстанды туған Отаным деп санайтын әр азаматтың ең ұлы мұраты, ең киелі парызы — Тәуелсіздік туын берік ұстау». Монументтің төменгі бөлігінде Қазақстан дамуының негізгі тарихи кезеңдері бейнеленген барельеф орналасқан. Монумент 2021 жылдың 11 желтоқсанында салтанатты түрде ашылды.
|
|
Оралхан Бөкей ескерткіші Оралхан Бөкейге арналған алғашқы ескерткіш 2013 жылы 30 тамызда Өскемен қаласының КШТ ықшамауданындағы Утепов және Жастар көшелерінің қиылысында орнатылған. Жаңа ескерткіштің авторлары – танымал мүсіншілер Нұрбол Қалиев пен Мейрам Баймұханов. Жаңа ескерткіштің ашылу рәсімі 2021 жылдың 22 қыркүйегінде өтті.
|
|
Жамбыл Жабаев ескерткіші Ескерткіштің биіктігі — 2 метрден асады. Мүсін қоладан құйылған. Скульптуралық композицияда қолына домбыра ұстап, тас үстінде отырған халық ақыны Жамбыл Жабаев бейнеленген. Ескерткіш 2019 жылдың 14 қарашасында ашылды.
|
|
«Нұрлы жол» стеласы Стеланың идеялық тұжырымдамасы Астана қаласында жасалған. Оның негізінде Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған «Мәңгілік Ел» идеясы алынған. Монумент Қазақстан халқының бірлігі, тұтастығы мен келісімін бейнелейді. Стела 2017 жылы орнатылған.
|
|
Ізғұтты Айтықов бюсті Бұл бюст – Кеңес Одағының Батыры, Ұлан ауданы Тарғын ауылында дүниеге келген Ізғұтты Айтықовқа арналған. Ескерткіш Өскемен қаласынан шығаберістегі қарқынды қозғалыс жолының бойында, Шешек асуына дейінгі тұста орналасқан. Дәл осы асудан кейін батырдың туған өлкесі мен оның есімі берілген ауыл басталады. Бюст 2016 жылдың 7 мамырында ашылды. |
Мұса Жәлел ескерткіші Өскемен қаласындағы К. Қайсенов пен А. Протозанов көшелерінің қиылысында, Үлбі өзенінің жағалауында Кеңес Одағының Батыры, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, татар халқының көрнекті ақыны Муса Жәлилдің қоладан құйылған бюсті орнатылды. Ескерткіштің ашылу рәсіміне Татарстан Республикасынан арнайы делегация қатысты. Делегацияны Татарстанның мәдениет министрі Айрат Сибагатуллин бастап келді. Сондай-ақ, ашылу салтанатына ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Сәлімжан Ферхо, Шығыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Жақсылық Омар, Өскемен қаласының әкімі Төлеген Қасымжанов, татар этномәдени бірлестігінің жетекшісі Ғабдулхақ Ишмұрадов, сондай-ақ қала мен облыстағы татар диаспорасының өкілдері қатысты. Монументтің авторы – Татарстан Республикасының еңбек сіңірген мүсіншісі Махмұт Гасимов. Ескерткіш 2015 жылдың 20 маусымында ашылды. |
Бағдат Шаяхметов ескерткіші Өскемен қаласына қарасты Жаңа Согра кентінде «Үлбі металлургиялық зауытының» президенті болған Бағдат Шаяхметовке арналған ескерткіш орнатылған. Мемориалдық кешен ТМК мәдениет үйінің алдындағы алаңда орналасқан. Ескерткіш ерекше пішінде жасалған: гранит тұғырда титан құймасы, ал оның үстінде қоладан құйылған бюст орнатылған. Бұл ескерткіш республикалық маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштер қатарына енгізіліп, Өскемен қаласы әкімдігінің қарамағына берілген. Ескерткіш 2014 жылдың 18 шілдесінде ашылды. |
|
Бұл ескерткішке қоладан құйылған Қабанбай батырдың мүсіні қойылған. Бұл даңқты қолбасшының мүсіні Өскемен қаласына кіреберісте орнатылған. Ескерткіштің ашылу күні: 2014 жылдың 8 мамыры. |
|
Ахат Күленов ескерткіші Қазақстанның әйгілі «алтын металлург» Ахат Салемхатович Күленовке арналған қоладан құйылған ескерткіш Өскемен қаласында орнатылды. Ескерткіш металлургтер мәдениет сарайының салтанатты кіреберісіндегі скверде орналасқан. Ескерткіш 2013 жылдың 15 қыркүйегінде ашылды.
|
|
Александр Протозанов ескерткіші Александр Константинович Протозанов Шығыс Қазақстанды 14 жыл басқарған. Ол Шығыс Қазақстан облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы болған және оның есімі Өскемен қаласы мен өңірдің қарқынды дамуы кезеңімен тығыз байланысты. Сол уақытта негізгі тұрғын аудандары, жолдар, ғимараттар, көпірлер және зауыттар салынды. Александр Протозановқа арналған ескерткіш оның атындағы жағалауда, ӨМЗ мәдениет сарайының қарама-қарсы жағында орналасқан. Ескерткіш 2013 жылдың 14 қыркүйегінде ашылды.
|
|
Паровоз ескерткіші Бұл ескерткіш — әйгілі конструкторлар Л. Лебедянский мен С. Сыромятников жасаған советтік негізгі жүк паровозына арналған. Бұл паровоз Екінші дүниежүзілік соғыстың соңында Коломен зауыты мен ВНИИЖТ мамандарының бірлескен еңбегімен жасалған. Паровоз 1945 жылдан 1955 жылға дейін өндірілген. Ескерткіш Защита станциясында орнатылған. |
|
Ефим Славский ескерткіші Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңында Өскемен қаласындағы Иртыш жағалауында (рекреациялық аймақ, №32 үй маңайы) үш мәрте Кеңес Одағының Еңбек Қаһарманы, Ленин және үш мемлекеттік сыйлықтардың лауреаты, КСРО Орташа машиналық құрылыс министрі, Өскемен қаласының құрметті азаматы Ефим Павлович Славскийге арналған ескерткіш орнатылды (1898–1991 жж.). Бюсттің қалыптары жергілікті шеберлеріміздің қолымен дайындалды, ал мүсін Алматы қаласында құйылды. Мүсіншілер – Хамитби Құлшаев (Өскемен) және Александр Лягин (Мәскеу). Ескерткіштің ашылу рәсіміне атақты министрдің немересі – Павел Славский қатысты. Ашылу күні: 2011 жылдың 25 тамызы. |
Қасым Қайсеновке арналған ескерткіш 2010 жылдың 8 мамырында Өскемен қаласында Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 65 жылдығына орай әйгілі партизан, жазушы, Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы Қасым Қайсеновке (1918–2006 жж.) арналған қола ескерткіш ашылды. Бюст Чехов көшесі мен Жеңіс даңғылының қиылысында орнатылған. Ескерткіш орнату идеясы ақсақалдар кеңесі, соғыс ардагерлері, сондай-ақ облыстық украин, орыс және беларус этномәдени орталықтарының бастамасымен жүзеге асты. Ескерткіштің авторы – өскемендік мүсінші Владимир Самойлов. |
Рабиндранат Тагорға арналған ескерткіш Ұлы үнді ақыны, Нобель сыйлығының лауреаты Рабиндранат Тагордың қола мүсіні Өскемен қаласындағы «Жастар» этнопаркінде орнатылған. Бұл бюст Үндістанның Мәдени байланыстар жөніндегі кеңесінің сыйы ретінде қойылды. Ескерткіштің авторы – үнді мүсіншісі Гаутам Пал, мүсін Үндістанның Нью-Дели қаласында жасалған. Бюст қоладан құйылған, биіктігі – 107 см, ені – 81 см, салмағы – 120 кг, тұғырының биіктігі – 145 см. Ашылған күні: 2009 жылдың 19 қазаны |
Абайға арналған ескерткіш Абай Құнанбайұлына арналған бұл ескерткіш Өскемен қаласындағы Республика алаңында орнатылған. Ескерткіштің авторлары – мүсіншілер Ескен Серғебаев пен Бақытжан Әбішев. Абайдың мүсінін жасау жұмысын Қарағанды қаласындағы Қазақстан Республикасы Суретшілер одағының облыстық ұйымы атқарған. Абайдың толық бойымен бейнеленген қола мүсінінің биіктігі – 5 метр 40 сантиметр. Тұғыр мен баспалдақтардың биіктігі – 7 метр 80 сантиметр. Ескерткіштің жалпы биіктігі – 13 метр 20 сантиметр. Қола мүсіннің салмағы – 5 тонна. Ашылған күні: 2009 жылдың 29 тамызы |
|
Александр Пушкинге арналған ескерткіш Өскемен қаласындағы А. С. Пушкин атындағы облыстық кітапхананың алдында орнатылған Александр Пушкиннің бюстінің авторы – өскемендік мүсінші Владимир Самойлов. Ашылған күні: 2009 жылдың 29 тамызы |
«Аңшы» мүсіні Скульптор Валерий Иванович Дранишниковтың көпқырлы әрі қызықты бұл туындысы – қыран құстар мен тазы иттермен аңға шығатын қазақтың ұлттық аңшылығын бейнелейді. Мүсін қаланың орталығында, Тәуелсіздік даңғылы мен Астана көшесінің қиылысында орналасқан. Шығарма полимербетоннан жасалған. Ашылған жылы: 2009 жыл |
Сәрсен Аманжоловқа арналған ескерткіш Бұл қола мүсін Қазақстанның белгілі сәулетшілерінің жобасы бойынша жасалған: Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, профессор Е. Серғебаев пен Жамбыл атындағы сыйлықтың лауреаты Б. Әбішев. Ескерткіштің іргетасындағы жазуы бар стильдендірілген ашық кітап граниттен жасалған. Ескерткіш кешенінің жалпы биіктігі – 4,8 метр.
|
|
«Өскемен» жазуы Бұл белгі облыс орталығының Самар тас жолы жағынан кіреберісінде орналасқан. Жобаның авторы – Анастасия Ермакова.
|
|
Интернационалист-жауынгерлерге арналған мемориалдық кешен Ауғанстандағы соғыс қимылдарының басталғанына 25 жыл және аяқталғанына 15 жыл толуына орай орнатылған. Бұл соғысқа қатысып, ерлікпен қаза тапқан жүздеген шығысқазақстандықтарға арналған. Ашылған күні: 2004 жылдың 16 қарашасы |
|
Монументтің авторлары – мүсіншілер А. Н. Бубель, В. Б. Самойлов, Х. М. Күлчаев және сәулетші С. П. Христофоров. Ескерткіш Потанин мен А. Қашаубаев көшелерінің қиылысында орналасқан. Ашылған жылы: 1997 жыл |
И. М. Лихаревке арналған ескерткіш (Өскемен қаласының негізін қалаушы) Ескерткіштің авторлары — мүсінші В. С. Раппопорт және сәулетші М. В. Козлов. Композиция қара сұр мәрмәрден жасалған және И. М. Лихаревті бір желкенді шайқас қайығында бейнелейді, қайық Үлбі мен Ертіс өзендерінің қосылған жеріне қарай кіріп бара жатқандай әсер береді. Қайық үш сатылы гранит тұғырға орнатылған, ол өзен толқынын бейнелейді. Ашылған жылы: 1990 жыл |
|
Жеңіс мемориалдық кешені 1941–1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға арналған ескерткіштің авторлары – мүсінші В. С. Раппопорт пен сәулетші С. П. Христофоров. Мемориалдың эскиздік жобасын «Үлбі металлургиялық зауыты» өндірістік бірлестігінің УКПИ дайындаған. Кешен Ертіс пен Үлбі өзендерінің қосылған жерінде орналасқан. Мемориалдық аймақ келесі құрамдас бөліктерден тұрады: курган — символдық жерлеу, тұғырдағы обелиск, мәңгілік алау; еске алу алаңы; батырлар қабырғасы — қызыл гранит плиталармен жабылған, оның бетінде қолаға құйылған жерлестеріміздің, Кеңес Одағының Батырларының есімдері жазылған; қайғы қабырғасы — сұр граниттен және негізгі мәтіндік жазулардан тұрады. Композициялық орталығы — аспанға бағытталған титанды плиталармен қапталған стела. Мәңгілік алау — қаза тапқан батырларымыздың естелігін мәңгі сақтайтын символ. Жалпы сәулет-көркемдік шешімде мәрмәр, гранит және қола сияқты асыл материалдар қолданылған, бұл құрылыстың монументалдығын арттырады. |
|
Яков Ушановқа арналған ескерткіш Ескерткіштің авторлары — мүсінші Г. А. Огнев, сәулетшілер В. А. Кушнаренко мен А. Н. Душкин. Құрылыс жұмыстарын Мәскеу облысындағы Белашова атындағы Мытищинский өнерлі құю зауыты орындаған. Жоба Өскемен қаласының әкімдігі тапсырысы бойынша жасалған. Ескерткіштің архитектуралық шешімінде орталық осьтік композиция негізге алынған, оның ортасында обелиск-монумент орналасқан. Обелиск қызыл мәрмәрден жасалған және тікбұрышты стеллада Өскемен Советінің алғашқы төрағасы Яков Ушановтың барельефі бейнеленген. Барельеф отпен қоршалған, бұл оның ерлікпен қаза тапқан сәтін бейнелейді. Болашақ ескерткіштің гранит тасын салтанатты қою рәсімі 1967 жылдың 2 қарашасында өткен. Ашылған күні: 1973 жылдың 5 қарашасы |
|
«Қылыштарды ораққа айналдырайық» мүсіні Авторлары — мүсінші Е. В. Вучетич пен сәулетші Л. И. Маковеев. Ер адам мүсіні шойыннан құйылған және сұр мәрмәрмен қапталған екі сатылы шаршы тұғырда орналасқан. Мүсін Протазанов көшесінде, «Ертіс Концерт» ғимаратының алдында (бұрынғы ЦДК) орналасқан. «Қылыштарды ораққа айналдырайық» мүсіні — Е. В. Вучетичтің авторлық көшірмесі, бұл туынды Кеңес үкіметі тарапынан Біріккен Ұлттар Ұйымына сыйға берілген және Нью-Йорктегі БҰҰ ғимараты алдында орнатылған. Бұл шығармасында суретші бүкіл әлем халықтарының бейбіт еңбекке ұмтылысын бейнелеген. Қылыштың жүзін күшті қолдың балқытатын балғасы ұрады, ол қылыштың иілген қисығынан дөңгелек егін оратын орақтардың жүзі ашылады, олар жерді өмір үшін орауға дайын тұр. Мүсіндегі күш пен құштарлық бұлшықетті дененің шиеленісінен айқын байқалады. Бұл композиция Брюссельдегі көрмеде Гран-при жеңіп алған. Ашылған жылы: 1962 жыл
|
|
«Жұлдыздарға» мүсіні Авторлары — мүсінші Е. В. Вучетич пен сәулетші Л. И. Маковеев. Ескерткіштің жұмысы 1957 жылы, Жердің екінші спутнигі ғарышқа ұшырылғаннан кейін басталған. Қыз бейнесіндегі мүсін шойыннан құйылған және сұр мәрмәрмен қапталған екі сатылы шаршы тұғырда орнатылған. Бұл мүсін жеңілдік, романтика, жастардың бейбіт өмірге, білімге және жарқын болашаққа ұмтылысын білдіреді. Ашылған жылы: 1962 жыл
|
|
Кеңес өкіметі үшін күрескендерге арналған бауырластық зират Ескерткіштің авторлары – мүсінші П. Р. Столбов және сәулетші Н. Водозаборов. Ескерткіш бауырластық зираттардың аумағында орналасқан. Бұл жерде большевиктік жасырын көтеріліс қатысушыларының қалдықтары жерленген. Ескі ағаш ескерткіштің орнына обелиск орнатылған. Обелиск массивті пьедесталда орналасып, стилобат үстінде тұр. Стилобат алаңының ауданы 82 шаршы метр, тұғырдың биіктігі 2,4 метр, обелиск пен тұғырдың жалпы биіктігі 5,28 метр. Обелиск бес бұрышты жұлдызбен әшекейленген. Материалдары – кірпіш, бетон және тас. Цокольдің сылағы табиғи тасқа ұқсас слюдамен безендірілген. Ашылған күні: 1951 жылдың 5 маусымы
|
|
Сергей Кировқа арналған ескерткіш Ескерткіштің авторлары — мүсінші Н. В. Томский және сәулетші Н. А. Троицкий. Ескерткіш «Жастар» саябағында орналасқан. Бұл ескерткіш Ленинград қалалық партия комитетінің бірінші басшысы С. М. Кировтың 1934 жылы Өскемен қаласына келуіне арналады. С. М. Кировтың шойыннан құйылған мүсіні сұр мәрмәрмен қапталған төрт сатылы квадрат тұғырға орнатылған. Тұғырға оның XVII съезд tribunasында айтқан мына сөзі жазылған: Мүсін оң қолын жоғары көтеріп, балконның балюстрадасына сүйеніп тұр, бұл С. М. Кировтың Өскемен тұрғындары алдында сөйлеу сәтін бейнелейді. Ашылған күні: 1938 жылдың 18 маусымы |
Восточный Казахстан - это территория, связывающая Южную Сибирь и Алтай с Семиречьем и Средней Азией. В силу своего выгодного географического положения во все времена играл важную роль в историческом развитии племен и народов степного пояса Западной Азии.
Археологические исследования говорят о том, что край был заселен с глубокой древности. Об этом свидетельствуют сохранившиеся до наших дней на Алтае, в Зайсанской котловине, по склонам Саура и Тарбагатая следы древних горных разработок, оросительные каналы, развалины многочисленных строений.
В верховьях Иртыша человек впервые появился еще в ледниковый период (средний палеолит), продвинувшись, по-видимому, с юга. Это были небольшие группы неандертальцев - охотников на мамонтов, носорогов, бизонов.
Следы стоянок древних охотников эпохи неолита были обнаружены в районе Зыряновска, у Усть-Нарыма, на семипалатинских дюнах.
Для андроновских племен, живших в верховьях Иртыша в эпоху бронзы, самым важным и прогрессивным ремеслом было горное дело и металлургия. В год они добывали не менее десяти тонн готовой бронзы. Даже эта мизерная цифра делала Восточный Казахстан одним из крупнейших металлургических центров Северной Азии и Восточной Европы.
В 8 веке до н.э. в жизни племен, населявших край, произошел важнейший хозяйственный переворот - переход к кочеванию. Начинается эпоха ранних кочевников - могущественных племен аримаснов и саков.
В первые века н.э. в кочевом мире начали складываться и оформляться те патриархально-феодальные отношения, которые продолжали оставаться господствующими у кочевников вплоть до 20 века.
В 9-13 веках по берегам Иртыша располагались укрепления и города кимаков, кочевья найманов. Наиболее крупным городом, принадлежащим кимакам, был город Имакия.
Большую роль в развитии материальной культуры этих племен сыграл Великий Шелковый путь, от основной трассы которого отходили дороги на Алтай, к Зайсану, Тарбагатаю, в Семипалатинскую степь.
В 15 веке живущие на территории современного Казахстана казахские роды и племена объединились в Казахское ханство, состоящее из трех жузов (Старший, Средний, Младший).В состав Среднего жуза вошли казахские племена, населяющие Восточный Казахстан (кипчаки и найманы).
Первая половина 18 века вошла в историю казахского народа как годы великого бедствия. Казахские земли подверглись джунгарской агрессии. Против джунгарских завоевателей вместе с казахами сражались и русские.
К концу 17 века юго-восточная граница Российского государства вплотную примыкала к казахским землям. Экономические и политические интересы России на Востоке побуждали ее укреплять и расширять связи с Казахстаном и Средней Азией. Вглубь по Иртышу направляются первые русские экспедиции. По мере своего продвижения русские начинают возводить Иртышскую укрепленную линию - казачьи крепости и форпосты. Эти оборонительные сооружения сыграли большую роль в развитии казахско-русских взаимосвязей, защите казахских родов Среднего жуза от джунгарской агрессии и присоединении края к России.
В 1718 году у развалин джунгарского монастыря-крепости боярским сыном Василием Чередовым была заложена крепость Семипалатная (ныне - г.Семипалатинск).
В 1720 году посланником русского царя Петра I лейб-гвардии майором Иваном Лихаревым была основана крепость Усть-Каменная (ныне - г.Усть-Каменогорск).
И Семипалатинск, и Усть-Каменогорск в течение многих десятилетий имели, главным образом, торговое значение. Здесь сходились караванные пути из России в Среднюю Азию, Монголию и Китай.
Первыми колонистами края были сибирские казаки, которые своим присутствием закрепляли вновь присоединенные территории к России. Однако, задачи хозяйственного освоения края они решить не могли. Это можно было сделать только путем массовой крестьянской колонизации.
На основании Указов Сената России 1760 и 1762 гг. на Рудный Алтай, кроме желающих крестьян-переселенцев из российских губерний, ссылались крепостные, каторжники, русские раскольники. Однако, массовое переселение началось только после постройки в конце 19 века Великой Сибирской железнодорожной магистрали. При этом большая часть переселенцев осела в долине Иртыша и его правых притоков, в Бельагачской степи. К началу 20 века заселяются левобережье Иртыша, преимущественно в предгорьях Калбинского хребта и Тарбагатая. Значительно меньше коснулась крестьянская колонизация труднодоступных мест Южного Алтая и пустынных районов мелкосопочника.
В связи с постепенным в течение 19-20 веков переходом коренного населения к оседлому образу жизни появляются чисто казахские поселки.
Наиболее богатыми в крае считались южные волости Рудного Алтая. Здесь были развиты земледелие, скотоводство, пчеловодство и различные промыслы: охота, рыбная ловля. В Бухтарминской волости разводили маралов.
Необыкновенное богатство недр Алтая способствовало быстрому развитию горнорудной промышленности. В 18 веке были открыты самые знаменитые месторождения полиметаллических руд: Зыряновское (1791 г.), Риддерское (1786 г.), а также Белоусовское, Крюковское, Таловское, Глубоковское и др.
В 19 веке в Прииртышье бурно развивается золотопромышленность.
Богатство и разнообразие недр, ландшафтов, растительного и животного мира региона на протяжении последних трех столетий привлекали внимание многих известных русских и зарубежных ученых-исследователей. С научными экспедициями по краю прошли великие русские путешественники: П. Семенов-Тян-Шанский, Н. Пржевальский, Г. Потанин, В. Сапожников, А. Обручев, П. Чихачев, Г. Щуровский, А. Гумбольдт; автор знаменитой 6-ти томной энциклопедии "Жизнь животных" А. Брем и немецкий ученый Отто Финш, американский журналист Д. Кеннан. Крупными исследователями этнографии, истории народов области были Г. Спасский, Н. Ядринцев, Н. Коншин.
До революции 1917 года города и селения края были незначительны и малочисленны. Восточный Казахстан становится местом политической ссылки, куда по приговору суда царской России отправляли на жительство декабристов, революционеров-демократов. Для многих этот край стал второй родиной. Среди них: О. Костюрин - первый мэр г. Усть- Каменогорска, Н. Коншин - секретарь Семипалатинского областного статистического комитета; Е. Михаэлис - исследователь геологии, геоморфологии, ледников Алтая, друг и учитель великого казахского поэта-мыслителя Абая и многие другие.
История 20 века тесно связана с историей России и СССР. Восточный Казахстан прошел через революции 1905-1907 гг. ,1917 г., гражданскую войну, сталинские репрессии 30-50-х гг. Вместе с другими республиками бывшего СССР сражался на фронтах второй мировой войны. В годы войны край дал фронту свинец, медь, кадмий, олово, металлическую сурьму и другие металлы, крайне необходимые для производства боеприпасов и вооружения. Производство цветных металлов в области в эти годы возросло в 2,5 раза.
При поиске места для строительства испытательного ядерного полигона в 1947 году выбор пал на казахстанскую степь вблизи города Семипалатинска: просторы, малочисленность населения, отдаленность от центра и в то же время рядом - полноводный Иртыш, железнодорожный и автомобильный пути, аэропорт. С 1949 по 1989 гг. на Семипалатинском ядерном полигоне было произведено около 500 взрывов, которые нанесли колоссальный ущерб здоровью многих тысяч людей, окружающей среде.
В 1991 году полигон был закрыт благодаря усилиям международного ядерного движения "Невада-Семипалатинск".
Указом Президента Республики Казахстан в 1997 году Семипалатинская область была упразднена и вошла в состав Восточно-Казахстанской области.
С обретением в 1991 году Казахстаном государственной независимости Восточный Казахстан вместе с другими регионами республики участвует в строительстве нового суверенного государства, ориентированного на цивилизованные рыночные отношения в экономике и демократические в общественно-политической жизни.
Столь богатая событиями и не до конца изученная история нашего края дает неограниченные возможности для научно-исследовательских работ. В 2002 году исполняется 1500-летие эпоса "Козы Корпеш и Баян Слу". Это уникальный археологический памятник мирового уровня. Если Вы историк, археолог, этнограф! Приезжайте! Вас ждет немало новых открытий и просто интересных встреч с самобытным миром нашего народа.
|
Композиция открыта на набережной Иртыша, в районе Аллеи влюбленных. Посвящена декабрьским событиям 1986 года. Автор - известный скульптор Нурбол Калиев. Скульптура достигает 5 метров в высоту и изображает лед, в сердцевине которого разгорается пламя, символизирующее независимость. Кроме того, в верхней части скульптуры расположен орел. Дата открытия: 16 декабря 2022 года |
| Памятник Герою Советского Союза, первому министру обороны независимого Казахстана, обладателю звания «Халық Қаhарманы» Сагадату Нурмагамбетову. Памятник представляет собой композицию, состоящую из постамента и установленной на нем бронзовой скульптуры с металлическим каркасом. Высота - 3,6 метра. Находится в центре одноименного парка отдыха в 19-м микрорайоне Усть-Каменогорска. Авторы проекта – известные скульпторы Нурбол Калиев и Сарсен Сеитов. |
|
Дата открытия: 27 апреля 2022 года |
|
Монумент открыт в честь 30-летия Независимости Республики Казахстан в 19-м микрорайоне Усть-Каменогорска на пересечении проспектов Казыбек би и Ильяса Есенберлина. Авторы проекта – известные скульпторы Сарсен Сеитов и Нурбол Калиев. Высота монумента составляет 15,7 м, диаметр - 10,9 м. Скульптуры выполнены в бронзе, отделка из белого мрамора. Композиция расположена на шестигранном основании. На вершине монумента установлены скульптуры основателей Казахского ханства - ханов Керея и Жанибека. В центральной части монумента расположены скульптуры трех верховных биев - Толе би, Казыбек би и Айтеке би. Также в центральной части монумента высечена цитата Первого Президента - Елбасы Нурсултана Назарбаева на трех языках: «Самая великая цель, самый священный долг каждого, кто воспринимает Казахстан своей Родиной, - крепко держать в руках знамя Независимости». В нижней части монумента - барельеф, на котором отражены главные вехи истории развития Казахстана. Дата открытия: 11 декабря 2021 года |
|
Впервые памятник был установлен на перекрестке улиц Утепова и Жастар в микрорайоне КШТ 30 августа 2013 года. Старый монумент убрали полностью, заменив его на новое изваяние. Авторами нового памятника стали известные скульпторы Нурбол Калиев и Мейрам Баймуханов. Сама статуя изготовлена из бронзы, а пьедестал вырублен из цельного гранита. Общая высота монумента 4,8 метра.
Дата открытия: 22 сентября 2021 года |
|
Дата открытия: 14 ноября 2019 года |
|
Концепция идеи стелы разработана в г. Астане. За основу принята провозглашенная Первым Президентом Н. А. Назарбаевым идея «Мәңгілік Ел». Стела олицетворяет объединение, сплочение и согласие казахстанского народа. Знаковые моменты монумента: парящий орел, 2 величественные стелы цвета флага высотой 22 метра, шанырак. Дата открытия: 2017 год
|
|
Бюст Героя Советского Союза, уроженца села Таргын Уланского района Изгутты Айтыкова. Установлен возле оживленной дороги на выезде из Усть-Каменогорска перед перевалом Чечек, за которым начинаются родные края, а также село, названное в честь Изгутты Айтыкова.
Дата открытия: 7 мая 2016 года |
| Памятник Мусе Джалилю На набережной реки Ульба на пересечении улиц К. Кайсенова и А. Протозанова был открыт бронзовый бюст Героя Советского Союза, лауреата Государственной премии СССР, татарского поэта Мусы Джалиля. В открытии памятника участвовали гости из Татарстана во главе с министром культуры А. Сибагатуллина, депутата Мажилиса Парламента С. Ферхо, заместителя акима Восточно-Казахстанской области Ж. Омара,а также аким города Усть-Каменогорска Т. Касымжанов, руководитель татарского этнокультурного объединения Г. Ишмурадов, представители татарской диаспоры города и области. Автором монумента стал заслуженный скульптор республики Татарстан Махмут Гасимов. Дата открытия: 20 июня 2015 года |
|
Памятник Багдату Шаяхметову В поселке Новая Согра Усть-Каменогорска установили памятник президенту УК ТМК Багдату Шаяхметову. Мемориальный комплекс расположен на площадке перед Домом культуры ТМК. Монумент представляет собой необычное сооружение - на гранитном постаменте установлен титановый слиток, а на нем расположен бронзовый бюст. Памятник окружает стела, она символизирует крылатый металл - титан. Ведь именно его производству посвятил всю свою жизнь Багдат Шаяхметов. Памятник был включен в Государственный список памятников истории и культуры республиканского значения и передан акимату города Усть-Каменогорска.
|
|
Металл – бронза.
Высота (вместе с постаментом) – более 12 метров.
Расстояние от копья до хвоста лошади – 5,5 метра.
Ширина постамента – около 7 метров.
Вес памятника – 8 тонн
Бронзовую скульптуру легендарного полководца установили на въезде в Усть-Каменогорск. Общая высота памятника, вместе с постаментом, более тринадцати метров.
Скульптор – Нурлан Далбай.
Дата открытия: 8 мая 2014 года |
|
Бронзовый памятник легендарному «золотому металлургу» Казахстана Ахату Салемхатовичу Куленову открыли в Усть-Каменогорске. Куленов А. С. создатель производства казахстанского золота. Памятник установлен в сквере парадного входа во Дворец культуры металлургов. Автор памятника - усть-каменогорский скульптор Евгений Непьянов. Дата открытия: 15 сентября 2013 года |
|
Протозанов А. К. руководил Восточным Казахстаном 14 лет. Он был первым секретарем Восточно- Казахстанского обкома партии, и именно с его именем связаны годы бурного развития Усть-Каменогорска и региона в целом, когда были построены основные жилые массивы, дороги, здания, мосты и заводы. Памятник Александру Протозанову установлен на набережной его имени, напротив дворца культуры УМЗ. Автор скульптурного памятника - Владимир Самойлов. Дата открытия: 14 сентября 2013 года
|
|
Дата открытия: август 2013 года |
|
В юбилейный год 20-летия Независимости Республики Казахстан в г. Усть-Каменогорске на Набережной Иртыша (рекреационная зона дома № 32) установлен памятник трижды Герою Социалистического Труда, лауреату Ленинской и трех Государственных премий, министру среднего машиностроения СССР, Почетному гражданину г. Усть-Каменогорска Ефиму Павловичу Славскому (1898 -1991 гг.). Форму для бюста готовили наши мастера, а отливали фигуру уже в г. Алматы. Памятник представляет собой отлитый из бронзы бюст высотой 1,6 метра, установленный на гранитном постаменте высотой около трех метров. Необработанное гранитное основание выбрали не случайно: цельный кусок камня лучше переносит морозы. Бюст весит 350 кг. Скульпторы Хамитби Кульчаев (г. Усть-Каменогорск) и Александр Лягин (г. Москва). Архитектор проекта Станислав Христофоров, ведущий архитектор Ульбинского проектно-конструкторского института. На открытии памятника присутствовал внук легендарного министра – Славский Павел. Дата открытия: 25 августа 2011 года |
|
Памятник Касыму Кайсенову К 65-летию Победы в Великой Отечественной войне в областном центре открыт бронзовый памятник легендарному партизану, писателю, Народному герою Республики Казахстан Касыму Кайсенову (1918-2006 гг.). Бюст установлен на пересечении улицы Чехова и проспекта Победы. Идея установки памятника принадлежала горсовету аксакалов, ветеранам войны, а также областным украинскому, русскому и белорусскому этнокультурным центрам. Автор бюста - усть-каменогорский скульптор Владимир Самойлов.
Дата открытия: 8 мая 2010 года
|
|
Памятник Рабиндранату Тагору Бюст великому индийскому поэту, лауреату Нобелевской премии Рабиндранату Тагору, отлитый в бронзе и установленный в усть-каменогорском этнопарке «Жастар», подарен Индийским Советом по культурным связям. Бюст создан индийским скульптором Гаутамом Палом и был изготовлен в Нью-Дели (Индия). Бюст бронзовый, высота - 107 см, ширина - 81 см, вес - 120 кг, высота подиума - 145 см.
Дата открытия: 19 октября 2009 года
|
|
Памятник Абаю Авторами памятника Абаю, установленному на площади Республики г. Усть-Каменогорска, являются скульпторы Ескен Сергебаев и Бакитжан Абишев. Изготовлением скульптуры Абая занималась областная организация Союза художников Республики Казахстан города Караганды. Высота памятника, изображающего Абая во весь рост, достигает 5 метров 40 см. Ступеньки и постамент - 7 метров 80 см. Общая высота памятника составила 13 метров 20 см. Вес бронзовой фигуры – 5 тонн.
Дата открытия: 29 августа 2009 года
|
|
Автором бюста Александру Пушкину, установленному перед областной библиотекой А. С. Пушкина, стал усть-каменогорский скульптор Владимир Самойлов. Основой планировочного и объемно-пространственного решения послужила архитектурно-художественная идея раскрытия памятника, где ядром композиции является гранитная площадка, в центре которой расположен гранитный постамент (высота 2,30 м) для бронзовой фигуры Пушкина (высота 1,60 м). Богатая светотеневая лепка памятника, его грубоватая сила создают нужный контраст со строгой геометрией света. Бюст великого русского писателя гармонично вписался в общую картину сквера около главной библиотеки области, носящей его имя. Дата открытия: 29 августа 2009 года
|
|
Скульптура «Охотник» Многогранная и интересная работа скульптора Валерия Ивановича Дранишникова символизирует национальную казахскую охоту с ловчими птицами и охотничьими собаками тазы. Расположена в центре города на пересечении проспекта Независимости и улицы Астана. Выполнена из полимербетона. |
| Памятник Сарсену Аманжолову Скульптурная бронзовая фигура памятника выполнена по проекту известных казахстанских архитекторов: заслуженного деятеля искусств Казахстана, лауреата Государственной премии РК, профессора Е. Сергебаева и лауреата премии им. Жамбыла Б. Абишева. Стилизованная раскрытая книга у основания надписи выполнена из гранита, а высота этого комплекса 4,8 метра. С. Аманжолов – видный ученый-тюрколог, один из основоположников казахского языкознания, талантливый педагог. Памятник находится перед фасадом здания Восточно-Казахстанского государственного университета.
Дата открытия: 23 января 2007 года
|
|
На въезде в областной центр со стороны Самарского шоссе. Автор Анастасия Ермакова. |
|
Дата открытия: 16 ноября 2004 года |
|
|
|
Памятник Лихареву И. М. (скульптурная композиция основателю г. Усть-Каменогорска) Авторами памятника являются скульптор В. С. Раппопорт, архитектор М. В. Козлов. Композиция выполнена из темно-серого мрамора и изображает И. М. Лихарева на боевой ладье с одним парусом, которая как бы входит в место слияния рек Ульбы и Иртыша. Лодка установлена на 3-х ступенчатом, олицетворяющем речную волну, гранитном постаменте. Дата открытия: 1990 год
|
|
Авторами памятника восточноказахстанцам, павшим в годы Великой Отечественной войны 1941-1945 гг., являются скульптор В. С. Раппопорт и архитектор С. П. Христофоров. Эскизный проект мемориала выполнен УКПИ производственного объединения «Ульбинский металлургический завод». |
|
Авторами памятника являются скульптор Г. А. Огнев, архитектор В.А. Кушнаренко, А.Н. Душкин. Строитель – Мытищинский завод художественного литья им. Белашовой. Проект выполнен по заказу Усть-Каменогорского горисполкома. В принцип архитектурного решения памятника заложена центральная осевая композиция, в центре которой расположен монумент-обелиск. Монумент выполнен из красного мрамора в виде барельефа первого председателя Усть-Каменогоского Совдепа Я. Ушанова на прямоугольной стеле. Барельеф охвачен огнем, олицетворяя мгновения героической смерти. Торжественная закладка гранитного камня на месте будущего памятника состоялась 2 ноября 1967 г.
Дата открытия: 5 ноября 1973 года
|
|
Дата открытия: 1962 год |
|
Дата открытия: 1962 год |
|
Дата открытия: 5 июня 1951 года |
|
Дата открытия: 18 июня 1938 года |
